Page 23 - Πάσχα των Ελλήνων

www.pemptousia.gr Τεύχος 38 / Πάσχα των Ελλήνων / 29 Απριλίου 2016 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

Και στους ουρανούς απάνω γίνεται χορός
Και, βέβαια, είναι πολύ συγκινητική η στιγμή όταν, σε μεγάλος,
πολλά χωριά, συνηθίζεται να περνάει ο Επιτάφιος και γίνεται χορός και σκόλη και χορεύουν οι
από το νεκροταφείο, συμβολική περιφορά της «Ζωής εν Αποστόλοι.
τάφω» ανάμεσα στα μνήματα. Τι σχέση άραγε μπορεί Ο Θωμάς παίζει τη λύρα, Γιάκωβος την ψα-
να έχει με την αίσθηση και τα λεπτά σύμβολα αυτής της λιτήρα,
μυστικής τελετουργίας ο ήχος της μπάντας του δήμου με
τα δυτικά «πένθιμα εμβατήρια», που έχει επιβληθεί στο σούρν’ ο Πέτρος τον Ανδρία, ο Μαθιός τον
πλαίσιο της αστικής κακογουστιάς και σοβαροφάνειας; Ζαχαρία.

Όμως, απ’ όλα τα πασχαλινά σύμβολα το πιο ιερό και Ενώ στη Μυτιλήνη, πάντα χωρατατζήδες, παραφράζουν
διαχρονικό είναι το αναστάσιμο φως, που εξακολουθεί το εκκλησιαστικό τροπάριο ψάλλοντας:
να ξεπηδά με μυστηριακό τρόπο από τον τάφο του Θεού, Ο άγγελος εβόα κι ο παπάς ευλόγα
όπως γινόταν και την αρχαιότητα στους Δελφούς με το
καθαρτήριο πυρ. Το ιερό φως που ακόμη και σήμερα – τη γίδα την ψημένη και τη χαριτωμένη.
θρησκευόμενοι ή όχι– μεταφέρουν από συνήθεια και πρό- Ψήσου, γίδα μ’, ψήσου και ροδοκοκκινίσου
ληψη στο σπίτι για να το θωρακίσουν με τον καπνισμέ- να σε ξεκοκαλίσου μ’ έναν κουβά κρασί.
νο σταυρό που, «εφορεύει της εισόδου». Ενώ υπάρχουν
ακόμη αγρότες που πλησιάζουν το αναστάσιμο φως στα Και, για να κάνει γι’ άλλη μια φορά την εμφάνισή της
δέντρα και τα ζώα, για να επικαλεστούν την καλή σο- η αρχαιοελληνική παράδοση, αναπόσπαστο μέρος του
δειά και την πλούσια παραγωγή (όπως κάνουν και με τα πασχαλινού συμποσίου ήταν παιχνίδια, αγωνίσματα και
τσόφλια από τα κόκκινα αβγά). Με ανάλογο τρόπο στην πάνω απ’ όλα οι κούνιες. Όπως και οι αιώρες στα αρχαία
πασχαλινή λιτανεία ο παπάς «ύψωνε» τα οριακά δέντρα Ανθεστήρια, δεμένες συμβολικά σε χλωρό κλωνάρι δέ-
του χωριού, βάζοντας στον κορμό τους ένα κομμάτι από ντρου, κουνούσαν και πάλι αποκλειστικά τα νέα κορίτσια
το αγιασμένο αντίδωρο της λειτουργίας της Λαμπρής. σε μια καθαρτήρια τελετή όπου κυριαρχούσε το τραγού-
δι-επίκληση για την άνοιξη και τη γονιμότητα:
Η τελετουργική προετοιμασία του πασχαλινού συμποσί-
ου και ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο γινόταν η εκτρο- Κουνήσετε τις έμορφες, κουνήστε τις άσπρες,
φή του αρνιού που θα σφαζόταν (λαμπριάτης) έρχεται κουνήσετε τις λεμονιές που ’ναι ανθούς γεμάτες.
γι’ άλλη μία φορά να θυμίσει ότι το κατεξοχήν ελληνικό
έθιμο των ψητών κρεάτων δεν έπαψε ποτέ, από την αυγή Άραγε, μέσα από ποιες διαδικασίες και ποιες πρωτοβου-
των ομηρικών χρόνων έως και σήμερα, να αποτελεί το λίες θα κατορθώσει ο σημερινός Νεοέλληνας να επανα-
κυριότερο εορταστικό και πανηγυρικό φαγητό του ελλη- συνδεθεί, πέρα από την εξωτερική-φολκλορική γραφικό-
νικού λαού (Κ. Ρωμαίος). Το ίδιο και το «ιερό ψωμί» με τητα, με το βαθύτερο ήθος, τις αξίες, τα σύμβολα και τα
την κουλούρα της Λαμπρής. μηνύματα ζωής όλης αυτής της παράδοσης;

Στην ωμοπλάτη του αρνιού οι έμπειροι «οιωνοσκόποι» Αυτές τις μέρες, όλοι μας –λίγο ή πολύ, λιγότερο ή πε-
θα διαβάσουν το μέλλον, ενώ στην Κέρκυρα γινόταν το ρισσότερο συνειδητά– παίρνουμε μέρος σε κάποια από
καταβόλι, μοίρασμα του κρέατος από τον παπά σ’ όλο το αυτά τα έθιμα και τις τελετουργίες. Κι όσο «εξελιγμένοι»
εκκλησίασμα, συμβολική πράξη ενότητας και συμφιλίω- και «σύγχρονοι» κι αν δηλώνουμε, είναι σίγουρο ότι δεν
σης όλων των μελών της κοινότητας. ξεπερνάμε τις βαθύτερες εκείνες ανθρώπινες ανάγκες και
αγωνίες που σχετίζονται με τη ζωή και τον θάνατο, την
Αυτό το νόημα έχει εξάλλου και η «Αγάπη» με το διε- επίκληση του καλού και της γονιμότητας, την αποφυγή
θνιστικό μήνυμά της, ενώ παλαιότερα σ’ αυτή την Ακο- του κακού, την επικοινωνία και τη συμφιλίωση με τον δι-
λουθία γινόταν με τελετουργικό τρόπο και η ανακήρυξη πλανό μας. Αυτό ακριβώς το μήνυμα έρχονται να φέρουν
των αδελφοποιτών, που ένωναν το αίμα και τη φιλία τους τα ανοιξιάτικα πασχαλινά έθιμα και τραγούδια στους
με όρκο ιερό.Και βέβαια όλη αυτή η τελετουργία δεν θα εσωτερικούς μετανάστες των αστικών πολυκατοικιών και
μπορούσε παρά να κλείσει με τον κοινό πανηγυρικό χορό σ’ όλους εκείνους που έχουν χάσει πια την αίσθηση των
όλης της κοινότητας στον αυλόγυρο της εκκλησίας και εποχών, καθώς από το χειμώνα περνάμε κατευθείαν στο
γύρω απ’ αυτήν, ζώνοντάς την και πάλι –ως σύμβολο του καλοκαίρι.
χωριού– με τη δύναμη του προστατευτικού κύκλου:
Σήμερα Χριστός Ανέστη Είναι οι τελετές της χαμένης άνοιξης, προσδοκώντας πά-
και στους ουρανούς ευρέθη, ντοτε «ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώ-
νος»!..
σήμερα τα παλικάρια
στέκονται σαν τα βλαστάρια. Σημείωση: [1] (A. S. McEwen, L. Ojha, C. M. Dundas, S. S.
Mattson, S. Byrne, J. J. Wray, S. C. Cull, S. L. Murchie, N. Thomas,
Όχι σπάνια τον χορό έπρεπε να τον σύρει ο ίδιος το πα- and V. C. Gulick. “Seasonal Flows on Warm Martian Slopes.” Science
πάς (στην Κέρκυρα έχουμε και χορό των παπάδων) με 5 August 2011: 740-743. [DOI:10.1126/science.1204816])
εξίσου ταιριαστά λόγια:

Σελίδα 23