Page 9 - Οίνος & Άθως
P. 9
www.pemptousia.gr Τεύχος 24 / Οίνος & Άθως /24 Αυγούστου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
Αποστακτήρας στο Βατοπέδι μέχρι ανατολικά στον Αίνο. Θα έπρεπε επίσης να
πωλούν το περίσσευμα οίνου στα κοντινά πολίχνια
και μάλιστα σ αυτά που δεν έπιαναν άλλα πλοία.
Έτσι ο αυτοκράτορας φρόντιζε για την επιβίωση των
πολιχνίων αλλά προστάτευε και την εμπορική ζώνη
της Κωνσταντινούπολης από τα αθωνικά εμπορικά.
Τα μεγάλα πλοία θα παροπλίζονταν με εξαίρεση
του Βατοπαιδίου και αυτά που παραχωρήθηκαν με
χρυσόβουλα.
Η ανάπτυξη του εμπορίου όμως έφερε και την ανά-
πτυξη των μονών, που επέκτειναν τις εγκαταστά-
σεις τους, πλούτισαν τις βιβλιοθήκες και αύξησαν
τον πληθυσμό τους. Γύρω στο 1000 υπήρχαν πάνω
από 3.000 μοναχοί στο Ά. Όρος.
Τον επόμενο αιώνα ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός με χρυ-
σόβουλο του 1102 δίνει πλήρη αυτονομία στο Ά.
Όρος και απαλλαγή από κάθε φορολογία. Τότε για
τη μεταφορά και πώληση προϊόντων επιβαλλόταν ο
φόρος της δεκάτης, το κράτος κρατούσε το 10% από
τα προϊόντα.
Τα έγγραφα των μονών περιέχουν πλήθος πληροφο-
ριών για την αμπελοκαλλιέργεια, που πρέπει εκεί-
νη την εποχή να ήταν η σημαντικότερη καλλιέργεια
στην περιοχή του Άθω αλλά και εκτός. Ο Ευστά-
θιος που είναι αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης από
το 1180-1195 θεωρεί ότι οι μοναχοί (όχι μόνον του
Άθω) είχαν διαφθαρεί με την ενασχόληση με κτήμα-
τα αμπελώνες και εμπόριο. «Εφιλοσόφουν περί της
Όπως φαίνεται όμως οι εμπορικές δραστηριότητες αμπέλου αντί της θεολογίας» όπως γράφει. (2)
αναπτύχθηκαν αντί να περιοριστούν οπότε λίγα
χρόνια αργότερα το Τυπικό του αυτοκράτορα Βασι- Οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου ήταν γενναιόδωροι
λείου Β΄ προσπαθεί να βάλει φρένο στις δραστηρι- προς τις μονές γιατί οι μοναχοί είχαν το λαό με το
ότητες αυτές με ποινή μέχρι και οριστική απέλαση μέρος τους και επηρέαζαν την πολιτική και διοι-
από τον Άθω. Το Τυπικό αυτό ήταν πολύ αυστηρό κητική τακτική. Από τις δωρεές αυτοκρατόρων και
αλλά οι εξαιρέσεις δεν είναι σημερινό φαινόμενο. αξιωματούχων οι μονές εκτός από τα αγιορείτικα
Το 984 ο Αθανάσιος της Μεγίστης Λαύρας χαρίζει εδάφη είχαν αποκτήσει κτήματα στην Χαλκιδική,
στον ηγούμενο της Ιβήρων χρυσόβουλο (το επίσημο στη Θεσσαλονίκη και σε πολλές ακόμα περιοχές. Τα
αυτοκρατορικό διάταγμα) με το οποίο ο Βασίλειος κτήματα εκτός Όρους ήταν τα μετόχια των μονα-
Β΄ παραχωρούσε στη Λαύρα ‘εξκουσσεία’ (φοροα- στηριών. Το μεγαλύτερο μέρος της Χαλκιδικής ήταν
παλλαγή) για πλοίο χωρητικότητας 6.000 μοδίων. αγιορείτικο μετόχι με βασική καλλιέργεια τα αμπέ-
Όπως καταλαβαίνουμε τόσο μεγάλο πλοίο δεν ήταν λια. Το εμπόριο και οι κτήσεις γης έφεραν πολλές
μόνο για τη μεταφορά χρειωδών.(1) διαμάχες ανάμεσα στις μονές, τους κατοίκους ακό-
μα και το κράτος. Αυτό θα είναι το επόμενο ταξίδι
Το 1045 εκδίδεται το Τυπικό του Κωνσταντίνου Θ΄ μας στον κόσμο του αγιορείτικου κρασιού.
Μονομάχου και πληροφορούμαστε ότι οι μονές εί-
χαν στην κατοχή τους πλοία με τα οποία μετέφεραν ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
κρασί και άλλα προϊόντα σε πολλά μέρη μέχρι την
Κωνσταντινούπολη. Οι μονές εμπορεύονταν όχι μόνο 1. Μαρία Γερολυμάτου, ‘Εμπόριο οίνου από τη
τον οίνο που τους περίσσευε αλλά και άλλων περι- Μακεδονία και Θράκη προς την Κων/πολη κατά
οχών. Οι κάτοικοι της Χαλκιδικής, οινοπαραγωγοί τους 10-12ο αι.’ Τέχνη και τεχνική στα αμπέλια
κυρίως, πουλούσαν στις μονές το κρασί τους είτε της Β. Ελλάδας, εκδ. ΕΤΒΑ, 2002.
γιατί δεν μπορούσαν, είτε γιατί δεν συνέφερε λόγω
μικρής παραγωγής να το μεταφέρουν σε άλλες αγο- 2. Ηλίας Αναγνωστάκης, ‘Κουκουβαί και τριγέ-
ρές. Το Τυπικό όριζε ότι τα μοναστήρια μπορούσαν ρων οίνος’, Οίνον ιστορώ, εκδ. Κτήμα Γεροβασι-
να διατηρούν πλοιάρια χωρητικότητας μέχρι 200- λείου, 2004.
300 μοδίων και να εμπορεύονται στη Θεσσαλονίκη
Σελίδα 9
