Page 11 - Τα Θρησκευτικά στην Εκπαίδευση

www.pemptousia.gr Τεύχος 15 / Το μάθημα των Θρησκευτικών στην Εκπαίδευση / 10 Οκτωβρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

το τελείως αναχρονιστικό και συνάμα χαρακτηριστικό των Να προσθέσουμε και το ιστορικό υπόβαθρο του όλου
πρωτόγονων ή υποανάπτυκτων κοινωνιών. Όμως αποφεύγουν σκεπτικού αφού αν επιχειρηθεί να σβήσει τελείως η θρη-
να επισημάνουν τις πιο άρρωστες πτυχές της θρησκευτικότη- σκευτικότητα του μαθήματος τότε πως θα εξηγηθούν βασι-
τας σε χώρες «ανεπτυγμένες» του δυτικού κόσμου, που γι κά επιτεύγματα και ιστορικά γεγονότα και περίοδοι σε μια
αυτούς εν τέλει αποτελούν πρότυπο. Έτσι δεν κάνουν λόγο Ευρώπη βαθύτατα επηρεασμένη από αυτήν την θρησκευτική
ούτε βέβαια και αναρωτιούνται πως εξηγείται ειδικά στις αντίληψη; Για να γίνω σαφέστερος πως θα ερμηνεύσουμε τον
παραπάνω κοινωνίες που τις θεωρούν και πρότυπο θρησκευ- Φάουστ του Βάγκνερ όπου ο ήρωας πουλάει την ψυχή στον
τικής αποδέσμευσης και ελευθερίας, η ανάπτυξη των ανατο- Σατανά με αντάλλαγμα την νιότη του αν δεν το δούμε με
λικο-φιλοφικών δοξασιών, ή νεοπαγανιστικών αναβιώσεων ή Χριστιανικό πρίσμα; Τι αξία πχ θα είχε η ζωγραφική του
και ακόμα και εσχατολογικών δοξασιών[2] όπου η ανάληψη Μιχαήλ Αγγέλου για την τέχνη ή ο Γοτθικός Ρυθμός στην
στους ουρανούς πραγματοποιείται με διαστημόπλοιο σύμ- αρχιτεκτονική αν επιχειρούσαμε να απογυμνώσουμε τελείως
φωνα με διάφορες new age αντιλήψεις. το θρησκευτικό τους υπόβαθρο. Προφανώς δεν θα μπορού-
σαμε να κατανοήσουμε πολλές εκ των παραμέτρων και των
Σημειώνουν πως το μάθημα αποτελεί εργαλείο καταπί- σημασιών τους.
εσης άλλων παιδιών με διαφορετικά θρησκευτικά ιδεώδη.
Ωστόσο παρόλη την λογικότητα του εν λόγω επιχειρήματος Τέλος να σημειώσουμε ότι από κάποιους επιχειρείται και
τα νούμερα μελέτης φαίνεται να αποδεικνύουν το αντίθετο η μετατροπή του μαθήματος σε καθαρά ιστορικό όπου η πα-
μιας και από τότε που με μια απλή γραπτή δήλωση ο μα- ράθεση των δογμάτων θα είναι ιστορική, περιγραφική χωρίς
θητής μπορεί να απαλλαχτεί δεν παρατηρήθηκε αυξημένος πνεύμα κατήχησης ή κάτι άλλο. Οτιδήποτε άλλο θα αποτελεί
αριθμός μαθητών που απέχουν αλλά αυτό το ποσοστό κυμάν- μια κεκαλυμμένη προσπάθεια κατήχησης και προσηλυτισμού.
θηκε από 1,5% έως 3% ανάλογα με την περιοχή. Να σημειώ- Αλλά να επισημάνουμε εδώ τον κίνδυνο να μετατραπεί το
σουμε ότι με βάσει στοιχεία του έτους 2008-2009 στο σύνολο μάθημα σε κάτι τελείως νεκρό[6]. Στερώντας την βιωματική
των μαθητών οι αλλοδαποί μαθητές ήτανε το 10% (περίπου προσέγγιση και προωθώντας μια ξερή περιγραφή των θρη-
130.000), και αυτήν ακριβώς την περίοδο ο μέσος όρος των σκειών θα οδηγηθούμε σε ένα τελείως απονευρωμένο μάθημα
απαλλαγών κυμάνθηκε στο 1%.[3]. Εδώ θα μπορούσε κά- χωρίς καμιά βιωματική προσέγγιση εκ μέρους του μαθητή. Το
ποιος να πει ότι το μάθημα των θρησκευτικών παρακολου- γεγονός ότι οι θιασώτες της παραπάνω αντίληψης υποστηρί-
θούμενο σχεδόν τελικά καθολικά, συμβάλλει στην κατανόηση ζουν μια επιστημολογία με τους όρους της έννοιας της ΚΑΙ
και την προσέγγιση των μαθητών διαφορετικών δογμάτων πάνω στο μάθημα των θρησκευτικών δεν θα οδηγήσει πουθε-
και μάλλον ενώνει παρά διχάζει, μειώνοντας τις αντιθέσεις νά γιατί παραγνωρίζεται ο ιδιαίτερος ρόλος του.
και ευνοώντας την αλληλοκατανόηση.
Και για να γίνω σαφής είναι ο χαρακτήρας του μαθήμα-
Επίσης σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες πλην τριών της τος τέτοιος που δεν επιδέχεται την κλασσική επιστημολογία.
Γαλλίας, της Φύρομ και της Αλβανίας έχουν ο μάθημα στα Είναι σαν να προσπαθούμε να εξηγήσουμε κάποιον πίνακα
ωρολόγια προγράμματα τους[4]. Ειδικά στην περίπτωση του Πάμπλο Πικάσο π.χ. με όρους μαθηματικών. Είναι ανέ-
της Γαλλίας πληθαίνουν οι φωνές όπου ζητούν το μάθημα φικτο. Εν κατακλείδι το μάθημα είναι περισσότερο από ποτέ
πίσω. Επιπρόσθετα να τονίσουμε ότι με βάση έρευνες της απαραίτητο σε μια κοινωνία όπου πρέπει να υπάρχει αλλη-
ΟΥΝΕΣΚΟ η χώρα μας στην έκταση του μαθήματος των θρη- λοκατανόηση ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων,
σκευτικών στο ωρολόγιο πρόγραμμα την προς μελέτη χρονιά εθνικοτήτων, πολιτισμού, σε μια κοινωνία με μαθητές που
(2008-2009), καταλάμβανε την 13 θέση[5]. Άρα η Ελλάδα γνωρίζουν την πίστη του διπλανού τους και την σέβονται,
πολύ απέχει από το να δεχτούμε το επιχείρημα της υπερβο- και σε μια παιδία που πέρα από την επιστήμη προάγεται
λικής χρήσης των θρησκευτικών. και ο ανθρωπισμός. Ειδικά στις μέρες μας, περιόδου, έντονης
δοκιμασίας δομών, και του ιδίου του συστήματος που μεγα-
Το τέλος των θρησκευτικών από την εκπαίδευση όμως θα λώσαμε το μάθημα με τον βιωματικό τρόπο προσέγγισης του
σημάνει την έναρξη πολλών παραγόντων που θα πρέπει να αποτελεί φάρο ελπίδας και αυτογνωσίας και μέσω αυτών
αναλογιστούμε, αλλά και προβλημάτων που θα προκύψουν. του συνόλου.
Αν αφαιρέσουμε το μάθημα άρα δεν θα κάνουμε τα παιδιά
μας επιρρεπή στην «θεολογία» του οποιοδήποτε; Άραγε η [1] Πηγή: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-
διδασκαλία των θρησκευτικών δεν προφυλάσσει τα παιδιά factbook/, Προσπελάστηκε, 11-01-2012.
από επικίνδυνες δοξασίες και πεποιθήσεις κάποιων (δεν [2] Pascal Boyer, Και ο άνθρωπος έπλασε τους θεούς, Εκδ.
εξετάζουμε των ποιων και με τι κίνητρα), και μάλιστα στην Βάνιας, Θεσσαλονίκη, σελ.52.
τρυφερή ηλικία που βρίσκονται όπου και σχηματίζουν ουσι- [3] Πηγή, www.petheol.gr/Seli/Anno/201024.pdf, Προσπελάστη-
αστικά την πίστη και την άποψη τους για όλα; Σημειώνουμε κε, 11-01-2012.
εδώ και το όφελος της γνωριμίας των παιδιών με πεποιθήσεις [4] Πηγή, http://www.unric.org/el/, Προσπελάστηκε, 11-01-2012.
άλλων όπως το Ισλάμ λόγου χάρη ή ο Ιουδαϊσμός που αν δεν [5] Πηγή, Εducation and religion, the paths of tolerance,
υπήρχε το μάθημα θα ήτανε άγνωστοι όροι. Μέσα από αυτήν prospects, quarterly review of comparative, education, vol.
την γνωριμία δεν προάγεται άραγε η αλληλοκατανόηση και XXXIII, no2, p.214, 2003, IBE, UNESCO.
ο σεβασμός των ίδιων των ατομικών ελευθεριών φέρνοντας [6] Ρεζίς Ντεμπρέ, Η διδασκαλία της θρησκείας στο ουδετε-
εγγύτερα διαφορετικούς μαθητές και ανθρώπους; ρόθρησκο σχολείο, μετάφρ. Γ. Καράμπελας, εκδ. Εστία, Αθήνα
2004, σσ. 68-132.

Σελίδα 11