Page 7 - koronis-eleftheria-voulisis

7

Εισαγωγικά
Η έννοια της ελευθερίας στην αρχαία Ελλάδα και η εξέλιξή της

Η ελευθερία γεννήθηκε στην Ελλάδα μαζί με την δημοκρατία και εκφράστηκε με τη
την δημοκρατική ελευθερία. Εκεί δημιουργήθηκε σαν ιδέα αρχικά για να αποτελέσει
σταδιακά την βάση όλων των ενεργειών του Έλληνα πολίτη και όχι μόνο. Από εκεί απλώθηκε
σε όλο τον κόσμο. Η ελευθερία αναδύθηκε κατά παράδοξο τρόπο από την κοινωνία της
εκμετάλλευσης των δούλων , το διοικητικό σύστημα που επικρατούσε στον τότε γνωστό
κόσμο. Η Αθήνα είναι η πόλη η οποία ανέδειξε την δημοκρατία σαν φορέα της ελευθερίας
και συνδύασε το όνομα της με αυτή. Στην υμνήτρια της δημοκρατίας Αθήνα οι μη ανήκοντες
σε ανθρώπινη εξουσία πολίτες (ελεύθεροι) ζούσαν από τους δούλους οι οποίοι ήταν κτήμα
τους. Η δημοκρατία εφαρμόστηκε στους πολίτες οι οποίος δεν ήταν υπόδουλοι και εκ
πληρούσαν τους όρους τους οποίους ψήφισε η πολιτεία (οι ίδιοι).Η δημοκρατία διαπότισε
σχεδόν όλες τις εκφάνσεις της Ελληνικής ζωής και ειδικά της Αθηναϊκής. Συναντάμε την
εφαρμογή της δημοκρατίας στην εθνική ελευθερία των πόλεων - κρατών, στην πολιτική
ελευθερία των πολιτών, στην πρακτική της καθημερινής ζωής, στον έσω άνθρωπο. Η
εφαρμογή της δημοκρατίας φανέρωσε από πολύ νωρίς τα προβλήματα, τα σφάλματα και
τους κινδύνους της. (Romilly, 1992:17-19 )

Η έννοια της ανεξαρτησίας

Ελευθερία είναι η κατάσταση του ανθρώπου όταν δεν κυριαρχείται από καμιά
εξωγενή εξουσία. Η πρώτη ανακάλυψη της ελευθερίας συναντάται στην «πρωταρχική
εμπειρία». Στην έμφυτη, δηλαδή, αίσθηση της ανεξαρτησίας η οποία εναντιώνεται σε κάθε
επιβουλή της. Αυτή η αίσθηση η οποία έκανε τη γραπτή εμφάνιση της στην εποχή του
Ομήρου έκτοτε παραμένει ζωντανή και πρωταγωνιστεί στον ιστορικό βίο του ανθρώπου. Η
πρωταρχική εμπειρία ήταν συγκλονιστική στους Έλληνες της εποχής διότι αφυπνίστηκε από
ένα πρωτόγνωρο αλλά πραγματικό κίνδυνο, άγνωστο μέχρι τότε. Ήταν η απειλή της
απώλειας της συλλογικής (κρατικής) ανεξαρτησίας και της δουλοποίησης τους σε
περίπτωση ήττας σε πόλεμο. Η πρώτη εμπειρία φανέρωσε τις δύο όψεις της ελευθερίας που
τότε ήταν αδιαχώριστες. Την αρνητική ελευθερία η οποία προσδιορίζεται στην έλλειψη του
εξαναγκασμού και η θετική η οποία αποτελεί την ανάπτυξη μόλις περάσει ο κίνδυνος. Τέλος
αυτή η ελευθερία υπάρχει χάρη στη ύπαρξη της πόλης και η διάρκεια της εξαρτάτε από την
ελευθερία της πόλης. Εκτός της πόλης δεν υπήρχε κοινωνική ζωή ούτε δικαιώματα. Διότι όλα
τα απαραίτητα εφόδια για μια αξιοπρεπή ζωή, όπως κατοχή αγαθών πολιτικά δικαιώματά,
ήταν παροχές της πόλης στους πολίτες της. Όσοι είναι ξένοι και δεν ανήκαν στη πόλη ζουν
σαν σκλάβοι με στέρηση όλων των δικαιωμάτων τους εκτός από την περίπτωση των μετοίκων
οι οποίοι κατείχαν κάποια συγκεκριμένα δικαιώματα. Η ανεξαρτησία, η πρωτογενής
ελευθερία εφαρμόζεται έθνος, είναι, δηλαδή, εθνική ανεξαρτησία. Ο ελεύθερος άνθρωπος
είναι πολίτης μιας ελεύθερης πόλης και εκεί νοιώθει ασφαλής και προστατευμένος.
(Romilly, 1992: 29 -50, 55-56) Η ίδρυση της πόλης επέφερε ένα ριζοσπαστικό ρήγμα στον
παρελθοντικό αγροτικό τρόπο ζωής. Δημιούργησε νέες οικονομικές συνθήκες οι οποίες
ευνόησαν με τη σειρά τους επαγγέλματα αναγκαία για τη ανάπτυξη της κοινωνικής ζωής.
Δημιούργησε ειδικεύσεις και βελτιώσεις των παλαιών τεχνιτών. Όλοι αυτοί οι
επαγγελματίες, επειδή συνέβαλλαν στην κοινή ευημερία απαιτούσαν να συμμετέχουν στην

7