Page 11 - koronis-eleftheria-voulisis

11

πολίτη ο οποίος διοικούσε έμμεσα την πόλη, αποτελούσαν εστίες καταχρήσεων και
έρχονταν συχνά σε σύγκρουση με το άτομο. (Romilly, 1992:176-178 ). Οι τάξεις οι οποίες
συνόδευαν τις συντεχνίες και αποτελούσαν τον δήμο ασκούσαν πολιτικές και ιδεολογικές
πιέσεις για περισσότερο έλεγχο της πόλης. Αλλά ήταν ανίσχυρες μπροστά στις επιθέσεις των
γαιοκτημόνων (αριστοκρατίας), της τάξης, δηλαδή την οποία ίδρυσε η πόλη για να στηρίζεται
σε αυτή. (Veggetti,2003:71)

Οι συγκρούσεις εξουσίας δημιούργησαν επιπλέον ανάγκες για δικαιοσύνη διότι η
αδικία επεκτάθηκε σε πολλούς τομείς. Πρόκειται ουσιαστικά για την έλλειψη ελευθεριών,
οι οποίες διεκδικήθηκαν τόσο όσο και συλλογικά. Τα διάφορα είδη ελευθερίων εμφανίζονται
με την μορφή των ατομικών δικαιωμάτων. Τέτοια είναι η ελεύθερη κυκλοφορά εντός της
πόλης και η ελεύθερη έξοδος από αυτή. Η νομική κατοχύρωση κατοχής και κληροδοσίας με
διαθήκη περιουσίας. Οι πολίτες δεν φυλακίζονταν προληπτικά (προφυλάκιση) εκτός από τις
περιπτώσεις των βαριών εγκλημάτων. Σε περίπτωση θανατικής καταδίκης ο ένοχος
μπορούσε αν ήθελε να εγκαταλείψει την πόλη του και να καταφύγει σε άλλη πόλη αμέσως
μετά την πρώτη συνεδρίαση. Οι κυριότερες ελευθερίες είναι δύο η ελευθερία του λόγου
(παρρησία) και η ελευθερία της σκέψης η οποία συνεπάγεται και την αποδοχή οποιουδήποτε
θεού από τον πολίτη. Και οι δύο ελευθερίες τιμήθηκαν δεόντως από του Έλληνες στην βουλή,
στην λογοτεχνία και στην καθημερινή τους ζωή. Αλλά υπήρξε και ένας φραγμός στην
ελευθερία του λόγου. Είχε το δικαίωμα στα πλαίσια της δημοκρατικής ελευθερίας το
θιγόμενο πρόσωπο από την δημόσια έκφραση να καταφύγει στη δικαιοσύνη (π.χ. η απειλή
υποβολής μήνυσης του Κλέωντα στον Αριστοφάνη και η υποχώρηση του τελευταίου).
(Romilly, 1992:86, 91-96, 101-104) Από νωρίς διαγνώσθηκαν τα μειονεκτήματα της
δημοκρατίας τα οποία δημιούργησαν τόσα προβλήματα στην ελευθερία η οποία τελικά
στράφηκε εναντίον του εαυτού της . Το πρώτο παρεκβατικό φαινόμενο της δημοκρατίας ήταν
οι δημαγωγοί. Ήταν τυχοδιωκτικά άτομα αμφιβόλου ηθικής τα οποία εκμεταλλεύονταν το
δικαίωμα της παρρησίας για να παρασύρουν προς δικό τους όφελος τον λαό. Όπλα τους
ήταν η ρητορική τους δεινότητα και η με ψεύδη κολακεία του λαού. Η ανάπτυξη των
δημαγωγών σήμανε την εξασθένηση της ισηγορίας διότι κατέληξε να μονοπωλούν την
αγόρευση στις συνελεύσεις. Επίσης, πολλές φορές οι διαμάχες των δημαγωγών κάλυπταν
τους ανταγωνισμούς των πολιτικών κόμματων. Οι έντονες διαμάχες των αντιμαχόμενων
στρατοπέδων φόβιζε τους νηφάλιους αγορητές και κατέστειλε την αγορική τους ελευθερία.
Η αγοραφοβία αυτή οφειλόταν στο φόβο των ανεξάρτητων ρητόρων, εκείνων δηλαδή, οι
οποίοι βρίσκονταν έξω από κυκλώματα, μήπως, εξοργίσουν τον λαό αν πουν κάτι το οποίο
δεν θα τους «χάιδευε τα αυτιά» αν δεν τους κολάκευε, δηλαδή. Ο φόβος αυτός ήταν
υπαρκτός διότι οι δημαγωγοί είχαν μετατρέψει το δήμο σε πλήθος, σε άμορφη και
ανεγκέφαλη μάζα. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε οχλοκρατία στην οποία δε διοικεί ο νόμος
αλλά τα διατάγματα Ο ευνουχισμός των ελεύθερων φωνών ήταν το δεύτερο τρωτό σημείο
της δημοκρατίας. (Romilly, 1992:176-178, 184-186 )

Αυτά τα δύο παρεκβατικά φαινόμενα ευθύνονται για τα ανθρώπινα δεινά της
αρχαιότητας διότι στο όνομα τους έγιναν ακρότητες κατά της ζωής. Στην Αθήνα το 404 π.χ.
έγιναν σωρείες ομαδικών εκτελέσεων, σύμφωνα μα τις μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων,
όπως ο Αριστοτέλης και ο Ισοκράτης. Από τα γραπτά τους μαθαίνουμε ότι εκτελέστηκαν από
τους ολιγαρχικούς χωρίς δίκη 1500 Έλληνες πολίτες. Αλλά και η δημοκρατία δεν απέφυγε τις
εκτελέσεις αντιπάλων της. Της χρεώνεται ο θάνατος του Σωκράτη ύστερα από δίκη αλλά με
ψευδείς κατηγορίες κατά τους υπερασπιστές του. Στην δημοκρατία της κλασικής εποχής
επειδή η ζωή ήταν ύψιστο αγαθό και επομένως ιερή δεν υπήρχε δήμιος για να την αφαιρέσει
από τον καταδικασμένο. Για το λόγο αυτό υποχρεωνόταν ο ίδιος ο κατάδικος να αφαιρέσει

11