Η Αχειροποίητος και οι πρόσφυγες

Στα πλαίσια των φετινών εορτασμών για τα εκατοντάχρονα της Θεσσαλονίκης από την απελευθέρωση του 1912, προβάλλονται θέματα σχετικά με τον ιστορικό πολιτισμό της πόλης. Σημαντική θέση σε αυτά κατέχουν και τα βυζαντινά μνημεία που διαφύλαξαν την αρχιτεκτονική ιδιοπροσωπεία της πόλης για πολλούς αιώνες. Το βλέμμα μας στράφηκε στο ναός της Αχειροποιήτου. Ένας ναός που η ιστορία του αγγίζει τον 5ο αι και διαφυλάσει την θαυματουργή αχειροποίητο εικόνα της Θεοτόκου δεομένης.

Τα πρώτα φωτογραφικά τεκμήρια για τον μνημειώδη εσωτερικό του διάκοσμο τα λαμβάνουμε μόλις το 1919 με αφορμή την έλευση προσφύγων. Το γεγονός παραπέμπει στα γεγονότα του Α΄Παγκοσμίου Πολέμο κατά τη διάρκεια του οποίου η Αχειροποίητος στέγασε οικογένειες προσφύγων. Αυτό έγινε η αιτία να φωτογραφηθεί το εσωτερικό του ναού από τον Ελβετό φιλέλληνα Φρεντερίκ Μπουασονά.

Ο Φρεντερίκ Μπουασονά γεννήθηκε στη Γενεύη. Ήταν γιός φωτογράφου και κληρονομεί μαζί με τον αδερφό του το φωτογραφείο του πατέρα του. Έρχεται  επανειλημμένα στην Ελλάδα σε δύσκολες συνθήκες μετακίνησης και σε μια εποχή που οι ξένοι φωτογράφοι φωτογραφίζουν αρχαιολογικούς χώρους ο Boissonnas στρέφει το φακό του στους ανθρώπους, στις δραστηριότητες τους και στην ελληνική φύση. Είναι ίσως ο τελευταίος ξένος περιηγητής και η καταγραφή της Ελλάδας εκείνης της εποχής από το φωτογραφικό του φακό θεωρείται πλήρης.

Το ελληνικό τμήμα του φωτογραφικού του αρχείου απέκτησε η Πολιτιστική Ολυμπιάδα και έχει διαθέσει στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

Το φωτογραφικό μέσο, με την εγγενή του ιδιότητα να αναπαριστά πιστά την εξωτερική πραγματικότητα είτε ως «παράθυρο» είτε ως «καθρέφτης», διευρύνει τις δυνατότητες για μια διαφορετική ιστορική ματιά, ανεξίτηλη και ολοκληρωμένη.

Η Αχειροποίητος σωζόμενη σήμερα στην ίδια μορφή που κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα – γεγονός που την καθιστά μοναδική στην ανατολική Μεσσόγειο – αποτελεί έναν σπουδαίο μάρτυρα της Ιστορίας και της πολιτισμικής ταυτότητας της Θεσσαλονίκης.