Ηλίας:Ένας “αντιπολιτευόμενος” Προφήτης – 2

Μετά την ήττα των προφητών και των ιερέων του Βάαλ στο όρος Κάρμηλος, ο βασιλιάς Αχαάβ έφυγε λυπημένος με το άρμα του προς την πόλη της Ιεζράελ. Τότε ο Ηλίας παρελήφθη από το χέρι του Θεού και έτρεξε γρηγορότερα από το άρμα του Αχαάβ και βρέθηκε μπροστά του (Γ’ Βασ. 18,45-46). Το δυναμικό αυτό στοιχείο, το χέρι του Θεού, δεν είναι άλλο από το Πνεύμα του Θεού, το δυναμικό φαινόμενο που κάνει τους προφήτες του 10ου και του 9ου π.Χ, αιώνα να περιέρχονται σε έκσταση και να εξέρχεται από τα χείλη τους ο λόγος του Θεού, βασικό χαρακτηριστικό της ισραηλιτικής προφητείας κατά την προκλασική της περίοδο δηλ. κατά το 10ο και το 9ο π.Χ. αιώνα. Το πνεύμα του Θεού, στα ιστορικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, είναι αυτό που καθοδηγεί τους χαρισματικούς ηγέτες του Ισραήλ, όπως ο Ιησούς του Ναυή και αποκαλύπτει το λόγο του Θεού στους προφήτες του 10ου και του 9ου π.Χ. αιώνα.

Έχοντας, ο Ηλίας, φονεύσει τους προφήτες και τους ιερείς του Βάαλ φεύγει έντρομος φοβούμενος την οργή και το θυμό της Ιεζάβελ, με προορισμό τη Βηρσαβεέ και ύστερα από σαράντα ημέρες έφτασε στο όρος Χωρήβ (Γ’  Βασ. 19,1-8). Ο Θεοδώρητος Κύρου θέλοντας να εξηγήσει τη δειλία, στην οποία περιήλθε ο προφήτης Ηλίας αναφέρει ότι ο φόβος αυτός  προήλθε αφενός επειδή ο Ηλίας εκτός από προφήτης ήταν κυρίως άνθρωπος, αφετέρου να μην περιέλθει σε έπαρση λόγω του μεγέθους της θαυματουργίας και χάρη αυτών περιήλθε σε δειλία για να του υπενθυμίζει την ασθενή ανθρώπινη φύση (Θεοδωρήτου Κύρου, P.G. 80,732-733).

Στο όρος Χωρήβ έλαβε χώρα το γεγονός της Θεοφάνειας, της συνάντησης και συνδιαλλαγής του προφήτη με το Θεό. Έχοντας φτάσει στο όρος και παραμένοντας σε μια σπηλιά, ο προφήτης φοβισμένος και απογοητευμένος ζητεί να συναντήσει το Θεό, τότε εμφανίζεται άγγελος Κυρίου και του ανακοινώνει ότι την επομένη ημέρα θα εμφανιστεί ο Θεός προς αυτόν. Έτσι λοιπόν ο Ηλίας έτοιμος να συναντήσει το Θεό ξεσπά ισχυρότατος άνεμος αλλά ο Θεός δεν ήταν εκεί. Κατόπιν γίνεται τρομερός σεισμός, αλλά ούτε εκεί ήταν ο Θεός. Στη συνέχεια ήλθε φωτιά, αλλά ούτε μέσα σε αυτήν ήταν ο Θεός. Στο τέλος είδε το Θεό μέσα σε λεπτή αύρα και τότε συνομίλησαν και ο Θεός του υπέδειξε να χρίσει τα πρόσωπα που του υπέδειξε ως βασιλείς και τον Ελισαίο ως προφήτη και να τον ορίσει διάδοχό του (Γ’  Βασ. 19,9-19).

Η εμφάνιση του Θεού μέσα σε λεπτή αύρα, σε αντίθεση με τον άνεμο, το σεισμό και τη φωτιά αποσκοπεί να καταδείξει στον Ηλία ότι η θρησκεία δεν επιβάλλεται με σκληρά μέσα αλλά με ήπια. Για τον Θεοδώρητο Κύρου ο Θεός αρέσκεται στη μακροθυμία και τη φιλανθρωπία (Θεοδωρήτου Κύρου, P.G. 80,733).

Στο Γ’ Βασ. 17,18 και στο Γ’ Βασ. 17,24 ο προφήτης Ηλίας αναφέρεται ως «άνθρωπος του Θεού». Ο προφητικός αυτός όρος «άνθρωπος του Θεού» απαντάται κυρίας στα βιβλία των Βασιλειών στις διηγήσεις περί Ηλία και Ελισαίου φανερώνοντας έτσι την ιδιαίτερη σχέση που είχαν οι προφήτες αυτοί με το Θεό καθώς και το χάρισμα τους με θεϊκή εξουσία θαυματουργίας. Ο χαρακτηρισμός αυτός, του «ανθρώπου του Θεού», τον φέρνει αντιμέτωπο με το βασιλιά όχι μόνο για τη θρησκευτική παρέκκλιση της Αυλής αλλά και για κοινωνικά ζητήματα κατακρίνοντας το βασιλιά για την αδικία που διέπραξε σκοτώνοντας το Ναβουθαί και άρπαξε τον αμπελώνα του όταν εκείνος αρνήθηκε να του τον πουλήσει (Γ’ Βασ. 20,1-16). Ο Ηλίας συναντώντας το βασιλιά στο δρόμο του επιτέθηκε δριμύτατα λέγοντας του: «ως συ εφόνευσας και εκληρονόμησας, δια τούτο τάδε λέγει Κυριος· εν παντί τόπω, ω έλειξαν αι ύες και οι κύνες το αίμα Ναβουθαί, εκεί λείξουσιν οι κύνες το αίμα σου, και αι πόρναι λούσονται εν τω αίματί σου» (Γ’ Βασ. 20,19).

Έχοντας χρίσει τον Ελισαίο προφήτη και διάδοχό του, γεγονός το οποίο αφενός έγινε κατόπιν υποδείξεως του Θεού: «τον  Ελισαιὲ υιόν Σαφάτ χρίσεις εις προφήτην αντί σου» (Γ’ Βασ. 19,16) αφετέρου η διαδοχή αυτή είναι μοναδική σε ολόκληρη την Παλαιά Διαθήκη, ήρθε η ώρα να αποχωριστεί τον παρόντα κόσμο. Όμως ο Θεός δεν επέτρεψε στον προφήτη Ηλία να γευτεί θάνατο, αλλά τον παρέλαβε αναλαμβάνοντάς τον στους ουρανούς. Έχοντας φθάσει στο τέλος της αποστολής του ο Ηλίας ανακοινώνει στον Ελισαίο ότι θα εκπληρωθεί το αίτημά του, να λάβει δηλ. την ευλογία και χάρη του Ηλία αφού ο Ηλίας αναληφθεί στους ουρανούς. Μάλιστα ο Ελισαίος δεν ήθελε με τίποτα να αποχωριστεί τον Ηλία, αλλά να τον ακολουθήσει ακόμα και στους ουρανούς. Τότε ο Ελισαίος είδε ένα πύρινο άρμα που το έσερναν πύρινοι ίπποι, παρέλαβε τον Ηλία και τον ανεβίβασε στους ουρανούς (Δ’ Βασ. 2,1-11).

Ο Ιερός Χρυσόστομος αναφέρει ότι αυτός που αναλαμβάνει τον προφήτη Ηλία στους ουρανούς είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο οποίος λέει στον Ηλία ότι θα τον αναλάβει στους ουρανούς διότι ο Ηλίας δεν μπόρεσε να φέρει αμαρτωλούς στη σωτηρία και γι  αυτό το λόγο θα κατέλθει στη γη ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού για να πραγματοποιήσει το γεγονός της κλήσεως των αμαρτωλών (Ιωάννου Χρυσοστόμου, P.G. 56,586). Από το γεγονός της μεταθέσεως του προφήτου και της αναλήψεώς του στους ουρανούς από τον Υιό και Λόγο του Θεού, ο υμνογράφος της Ορθοδόξου Εκκλησίας λαμβάνει αφορμή να αναγγέλλει μεγαλοφώνως: «ο τον Θεσβίτην Ηλίαν πυρίνω άρματι, από της γης οικτίρμον, μεταθέμενος Λόγε» (Στιχηρό Προσόμοιο του Εσπερινού της εορτής του Προφήτη Ηλία).