Ποιος θα το πίστευε, εκείνο το κοριτσάκι των τριών χρόνων που κλείστηκε για δώδεκα χρόνια στο ιερό του Ναού, θα γινόταν ο κύριος συντελεστής της εφαρμογής του σχεδίου του Θεού για την σωτηρία των ανθρώπων; Κι όμως αυτό φάνηκε από τον θεόσταλτο ερχομό της στους άτεκνους γονείς της, Ιωακείμ και Άννα, και την απόλυτη αφιέρωσή της στο σχέδιο του Θεού. Αυτό το σχέδιο η Μαριάμ δεν το ήξερε και το έμαθε και πάλι με θαυμαστό τρόπο από το μήνυμα του Γαβριήλ και, το όταν το έμαθε, δέχτηκε να το υπηρετήσει με κάθε προθυμία: «ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμα..». Η Μαριάμ αγιάστηκε όχι μόνο επειδή έμεινε τόσα χρόνια στον ναό αλλά γιατί έφερε στον κόσμο τον Σωτήρα των ανθρώπων. Είναι επομένως απόλυτα δικαιολογημένη η προσωνυμία της ως Παναγία αλλά και ως Θεοτόκος. Δεν έλεγε πολλά, δεν έβγαζε κηρύγματα, δεν έκανε παρατηρήσεις αλλά απλώς ζούσε αυτό το θαύμα της μητροπαρθενίας αλλά και της μητροθεΐας. Έμαθε πιο πολύ να ακούει παρά να μιλάει ακόμη και τώρα, γιατί στήνει το αυτί της σε κάθε πονεμένο.
Η Παναγία είναι η αρχή και ο τέλος της σωτηρίας του ανθρώπου, γι’ αυτό και οι πιστοί την γιορτάζουν ιδιαιτέρως. Οι υμνογράφοι στέκονται ιδιαίτερα στον ρόλο της μάνας κατά την Σταύρωση του Χριστού, η οποία απόλυτα δικαιολογημένα κλαίει ως άνθρωπος αλλά ελπίζει στον Υιό και Θεό της. Η εκκλησιαστική υμνογραφία είναι γεμάτη από επαίνους και ύμνους προς το πρόσωπο της Παναγίας.
Το μεγαλύτερο όμως εγκώμιο της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Ο Ακάθιστος ύμνος είναι η απογείωση της υμνολογίας της εκκλησίας στο πρόσωπο της Θεοτόκου, καθώς ιστορεί με ποιητικό και λυρικό τρόπο όλο αυτό το σχέδιο της σωτηρίας. Οι καλές ειδήσεις αρχίζουν από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, όπου μαθαίνουμε τον ερχομό του Σωτήρος Χριστού, και τελειώνουν με την Κοίμησή της ή καλύτερα την Μετάστασή της στην αγκαλιά του Υιού της, τον οποίο η ίδια κράτησε στην αγκαλιά της κατά το χρόνο της επίγειας παρουσίας του.
Η εκκλησιαστική υμνογραφία είναι πολύ πλούσια στον χαρακτηρισμό της Παναγίας, εξάλλου μετά το Δόξα Πατρί… στο Και νυν… πάντα γίνεται αναφορά στην Παναγία και τον ευλογημένο της τόκο. Δεν έχουμε παρά να γευτούμε αυτήν την ουράνια χαρά, έτσι όπως την περιγράφουν οι θεόπνευστοί μας υμνογράφοι.
Και πρώτα πρώτα μερικούς χαρακτηρισμούς από τους ύμνους των Χαιρετισμών της Θεοτόκου: Ας θυμηθούμε μερικούς:
Χαῖρε, δι’ ἦς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει,
χαῖρε, δι’ ἦς ἡ ἀρὰ ἐκλείψει.
Χαῖρε, τοῦ πεσόντος Ἀδὰμ ἡ ἀνάκλησις,
χαῖρε, τῶν δακρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις.
Χαῖρε, ὕψος δυσανάβατον ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς,
χαῖρε, βάθος δυσθεώρητον καὶ Ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς
Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις Βασιλέως καθέδρα,
χαῖρε, ὅτι βαστάζεις τὸν βαστάζοντα πάντα.
Χαῖρε, ἀστὴρ ἐμφαίνων τὸν Ἥλιον,
χαῖρε, γαστὴρ ἐνθέου σαρκώσεως
Χαῖρε, βουλῆς ἀπορρήτου μύστις,
χαῖρε, σιγῆς δεομένων πίστις.
Χαῖρε, κλῖμαξ ἐπουράνιε, δι ‘ ἦς κατέβη ὁ Θεός,
χαῖρε, γέφυρα μετάγουσα τοὺς ἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν,
Οι προσωνυμίες και οι χαρακτηρισμοί της Θεοτόκου είναι ατελείωτες…
Χαῖρε λύτρωσις κατάρας τοῦ Ἀδὰμ, Θεοτόκε, χαῖρε σεμνὴ Μητρόθεε,
χαῖρε ἔμψυχε βάτε, χαῖρε λαμπάς, χαῖρε θρόνε, χαῖρε κλῖμαξ καὶ πύλη,
χαῖρε τὸ θεῖον ὄχημα, χαῖρε κούφη νεφέλη, χαῖρε ναέ, χαῖρε στάμνε πάγχρυσε, χαῖρε ὄρος, χαῖρε σκηνὴ καὶ τράπεζα, χαῖρε Εὔας ἡ λύσις.
Όμως υπάρχει μια πληθώρα προσωνυμιών ανάλογα με τις ιδιότητες ή τα χαρίσματά της, από τον τόπο ή τρόπο που βρέθηκε εικόνα της ή βρίσκεται ο ναός Της, από την τεχνοτροπία του ναού Της, από τον εικονογραφικό τύπο παραστάσεώς Της, από την παλαιότητα της εικόνας Της, από την ομορφιά και το κάλλος Της, από τα εγκώμιά της, από τον χρόνο που γιορτάζει η εκκλησία Της κλπ.
Α΄ Από τις ιδιότητες ή τα χαρίσματά Της
Από την ιδιότητα και το χάρισμα που διαθέτει η Παναγία ονομάζεται ανάλογα: Έχει Μεγάλη Χάρη (Μεγαλόχαρη), δείχνει έλεος (Ελεούσα), παύει τους πόνους (Πονολύτρια), παρηγορεί τους ανθρώπους (Παρηγορήτρα, Παραμυθία), ανοίγει την πύλη της ευσπλαχνίας (Ανοιχτοπορτούσα), σταματάει την αιμορραγία (Γ-αιματούσα), θεραπεύει τους πόνους των αυτιών (Κουφή), προστατεύει από τους δυνατούς ανέμους (Ανέμη),ανταποκρίνεται γρήγορα στην βοήθεια που ζητάμε (Γοργοεπήκοος), καθοδηγεί τους ανθρώπους (Οδηγήτρια), ελευθερώνει τους αιχμαλώτους (Ελευθερώτρια) κλπ.
Β. Από τον τόπο ή τρόπο που βρέθηκε εικόνα της
ή βρίσκεται ο ναός Της
- Από τον τόπο:
Η Παναγία ευλογεί πολλούς ανθρώπους, γι’ αυτό και οι άνθρωποι νιώθουν την Παναγία σαν δικιά τους μητέρα και της δίνουν το όνομα του τόπου τους: Καλαμού (Ξάνθη), Αμπελιώτισσα (Κρήτη), Μυρτιδιώτισσα (Κύθηρα), Θαλασσινή (Άνδρος), Θεοσκέπαστη, για εκκλησιές μέσα σε σπηλιές, Τρυπητή, για εκκλησιές σε βράχους, Σπηλαιώτισσα, για εκκλησιές μέσα σε σπηλιές, Κρημνιώτισσα (Σαμοθράκη), για εκκλησιές σε γκρεμούς. Πλατανιώτισσα (Καλάβρυτα), ναός σε κοίλωμα κορμού πελώριου πλατάνου.
- Από τον τρόπο εύρεσης της εικόνας Της
Πορταΐτισσα της Μονής Ιβήρων, που ονομάστηκε έτσι με το θαύμα που έκανε η Παναγία να φανερώσει τη θέλησή της να παραμείνει στην είσοδο της Μονής ως θυρωρός, για να την προστατεύει. Φιδού, με τα ακίνδυνα φιδάκια που βγαίνουν στο πανηγύρι της. Βατοπεδινή, επειδή η ειόνα της βρέθηκε σε βάτους μιας πεδιάδας, Ξενοπούλα, Πολίτισσα, Αθηνιώτισσα, Χρυσοκαστριώτισσα
3.Από το μέρος που βρίσκεται ο ναός Της
Σουμελά, Χρυσοκαμαριώτισσα, Χρυσοσκαλίτισσα (Κρήτη), σε κορυφή βράχου με 99 σκαλιά και ένα χρυσό που το βλέπουν μόνο οι ευσεβείς.
Χρυσοσπηλαιώτισσα, Καταπολιανή, Χοζοβιώτισσα (από τη μονή Χοζεβά των Αγίων Τόπων), Παμμακάριστος (από μονή της Κωνσταντινούπολης)
Τροοδίτισσα, Κυκκώτισσα, Μαλεβή (από το όρος Πάρνων, που λέγεται και Μαλεβός), Βλαχερνίτισσα, Φανερωμένη, αποδίδεται σε εικόνες οι οποίες φανέρωσαν με θαύμα την ύπαρξή τους σε κάποιο τόπο, όπου στη συνέχεια χτίστηκε ναός.
Σχόλιο
Η παρουσία της Παναγίας βρίσκεται παντού. Οι κάτοικοι του τόπου όπου βρίσκεται η εικόνα Της την θεωρούν πολιούχο, προστάτρια και πρέσβειρα. Θα έλεγε κανείς πώς μπορεί και ανταποκρίνεται στα αιτήματα τόσων ανθρώπων; Ναι ανταποκρίνεται, διότι μπορεί να μεταβαίνει σε κλάσματα του δευτερολέπτου παντού χωρίς να της εμποδίζει τίποτα. Βέβαια δεν είναι πανταχού παρούσα ταυτόχρονα. Πανταχού παρών είναι μόνο ο Θεός, αλλά οι άγγελοι, οι άγιοι και η Παναγία δεν κινούνται μέσα σε ανθρώπινα πλαίσια κι έτσι μπορούν να μεταβαίνουν παντού, γρήγορα και διαδοχικά.
Γ. Από την τεχνοτροπία του ναού Της
Θολοσκέπαστη, Μολυβδοσκέπαστη, Πελεκητή, Κρεμαστή, Μαρμαριώτισσα.
Όλα τα υλικά χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του ναού της σε ωραιότατες τοποθεσίες, που είναι χάρμα οφθαλμών.
Δ. Από τον εικονογραφικό τύπο παραστάσεώς Της
Δεομένη, Γλυκοφιλούσα, Βρεφοκρατούσα, Γαλακτοτραφούσα
Θρηνούσα, Αψηλοχερούσα δεομένη με υψωμένα τα χέρια, Μαντηλούσα με μαντήλι στο κεφάλι, Δεξιοχερούσα που κρατά το βρέφος με το δεξί της χέρι, Μεγαλομάτα, Γουρλομάτα, Παναγία του Χάρου, επειδή η Παναγία ιστορείται να κρατά τον Χριστό όχι ως βρέφος, αλλά εσταυρωμένο (Μοναστήρι στους Παξούς). Πλατυτέρα ή Πλατυτέρα των Ουρανών, αποδίδεται συνήθως καθισμένη σε θρόνο φέροντας στην αγκάλη της τον Ιησού Χριστό παιδί, έχοντας ως υποπόδιο νέφος. Η ονομασία προέρχεται από τον χαρακτηριστικό στίχο του Ακάθιστου Ύμνου: «Χαίρε σκέπη του κόσμου, πλατυτέρα νεφέλης». Τριχερούσα, ονομάστηκε η εικόνα της Παναγίας από το ότι υπάρχει σε αυτήν ένα τρίτο χέρι, που συμβολίζει το θαύμα που συνέβη στον υμνητή και δογματίσαντα για την Παναγία, Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό. Το δεξί χέρι τού το έκοψαν Μουσουλμάνοι και θαυματουργικά αποκαταστάθηκε.
Ε. Από την παλαιότητα της εικόνας Της
Μαυριώτισσα, Μαχαιρωμένη ή Εσφαγμένη. Ονομάστηκε έτσι γιατί κατά την παράδοση μοναχός θύμωσε μαζί της και με μαχαίρι χτύπησε την εικόνα της Παναγίας στο πρόσωπο. Τότε, από την εικόνα άρχισε να τρέχει αίμα, ενώ ο μοναχός τυφλώθηκε κι έκανε ως τρελός. Ο μοναχός ζήτησε συγγνώμη και συγχωρήθηκε, αλλά το χέρι που χτύπησε την Παναγία τιμωρήθηκε, αφού έμεινε άλιωτο μετά το θάνατο του μοναχού.
Γερόντισσα, Παναγία η Πυροβοληθείσα (στη Μονή Βατοπεδίου), επειδή την εικόνα της τη χτύπησαν με όπλο Τούρκοι.
ΣΤ. Από την ομορφιά και το κάλλος Της
Ηλιόκαλλη, Κεχαριτωμένη, Χρυσοπηγή, Χρυσοδαφνιώτισσα, Χρυσογαλούσα (Κύπρος), Χρυσομαλλούσα, Χρυσολεούσα, Χρυσοπαντάνασσα
Σχόλιο
Η πρώτη προσωνυμία έχει να κάνει με τα κάλλη του ήλιου, ο οποίος είναι η πηγή της ζωής και η πηγή της ομορφιάς, η δεύτερη με το πρόσωπο που συγκεντρώνει όλες τις Χάρες, γι’ αυτό και είναι Κεχαριτωμένη. Οι υπόλοιπες προσωνυμίες έχουν ως πρώτο συνθετικό το χρυσό, που είναι το πολυτιμότερο μέταλλο από όσα διαθέτουμε, και επομένως αυτό που ακολουθεί, γάλα, μαλλιά, έλεος, βασίλισσα, είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει. Οι πιστοί θέλουν να αποδώσουν στην Παναγία ό,τι πολυτιμότερο έχουμε σε αυτήν την γη.
Ζ. Εγκωμιαστικά
Χρυσοκελλαριά, Χρυσοσπηλιώτισσα, Χρυσοπηγή, Χρυσοποδαρίτισσα, Χρυσοχεριά, Αγγελόκτιστη, Αερινή, Αναφωνήτρα, Παντάνασσα, Τρανή, Χιλιαρμενίτισσα
Σχόλιο
Οι πρώτες προσωνυμίες έχουν και αυτές πρώτο συνθετικό το χρυσός, ο οποίος δίνει αξία σε ό,τι ακολουθεί, κελάρι, σπηλιά, πηγή, χέρια, κορμί. Οι επόμενες προσωνυμίες αναφέρονται στην ουσία της Παναγίας, είναι αέρινη, την φωνάζουμε σε κάθε ανάγκη, είναι η βασίλισσα των βασιλισσών, είναι τρανή (το Μέγας το αποδίδουν σε άλλους αγίους), είναι σε κάθε αρμένισμα των ναυτών.
Η. Από τον χρόνο που γιορτάζει η εκκλησία Της
Δεκαπεντούσα (Σίφνος), Δεκαπενταύγουστο.
Τριτιανή (Σαντορίνη), την τρίτη ημέρα μετά το Πάσχα.
Βροντού (Σαλαμίνα), τότε που αρχίζουν τα πρωτοβρόχια με τις δυνατές βροντές (8 Σεπτεμβρίου).
Σοτομπριανή (Πάρος), 8 Σεπτεμβρίου.
Βρεχούσα (Ζάκυνθος), 8 Σεπτεμβρίου.
Πολυσπορίτισσα (21 Νοεμβρίου).
Φλεβαριανή (2 Φεβρουαρίου).
Εικοσιπενταρούσσα (Σαμοθράκη την Μεσοπεντηκοστή).
Ακαθή (Κρήτη και Σχοινούσα), επειδή γιορτάζει του Ακαθίστου Ύμνου.
Σχόλιο
Η Παναγία μας γιορτάζει πολλές μέρες, κάθε τόπος μάλιστα την γιορτάζει σε διαφορετική μέρα. Στις 8 Σεπτεμβρίου είναι το γενέσιον της Θεοτόκου, δηλαδή τα γενέθλια της Παναγίας, που γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα όμως στη Σαλαμίνα, στην Πάρο και την Ζάκυνθο και συνδέεται με τις γεωργικές εργασίες π.χ. τις βροχές (Βρεχούσα) ή τον σπαρμό των δημητριακών (Πολυσπορίτισσα), κι άλλες που γιορτάζουν τον Φλεβάρη (Φλεβαριανή) ή την Μεσοπεντηκοστή ή την ημέρα του Ακαθίστου Ύμνου.
Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να ρίξουμε μια ματιά στα τροπάρια και τους ύμνους κατά την γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Α΄ Κανών
Ὁ Εἱρμὸς α΄ Ωδής Κανόνος της Κοιμήσεως της Παναγίας
«Πεποικιλμένη τῇ θείᾳ δόξῃ ἡ ἱερὰ καὶ εὐκλεὴς Παρθένε μνήμη σου
πάντας συνηγάγετο πρὸς εὐφροσύνην τοὺς πιστούς,
ἐξαρχούσης Μαριάμ, μετὰ χορῶν καὶ τυμπάνων τῷ σῷ,
ᾄδοντας Μονογενεῖ, ἐνδόξως ὅτι δεδόξασται».
Μετάφραση
Η ιερή και δοξασμένη μνήμη σου, Παρθένε,
κεκοσμημένη με την θεία δόξα
συγκάλεσε όλους εμάς τους πιστούς, για να χαρούμε,
ψέλνοντας τον Μονογενή σου Υιό
καθώς προεξάρχει του χορού η Μαριάμ με τύμπανα,
γιατί σαν δοξασμένη που είσαι.
σου αξίζει να δοξάζεσαι.
β΄ τροπάριο α΄ Ωδής
Νικητικὰ μὲν βραβεῖα ἤρω κατὰ τῆς φύσεως Ἁγνή, Θεὸν κυήσασα,
ὅμως μιμουμένη δέ τὸν ποιητήν σου καὶ Υἱόν, ὑπὲρ φύσιν ὑποκύπτεις,
τοῖς τῆς φύσεως νόμοις· διὸ θνῄσκουσα σὺν τῷ Υἱῷ ἐγείρῃ διαιωνίζουσα.
Μετάφραση
Σήκωσες τα βραβεία της νίκης κατά της φύσης,
Αγνή, με το να γεννήσεις έναν Θεό,
όμως μιμούμενη τον δημιουργό σου και Θεό
με υπερφυσικό τρόπο υποκύπτεις στους νόμους της φύσης.
Γι’ αυτό, αν και πεθαίνεις, θα εγερθείς όπως ο Υιός σου
μένοντας πάντα μαζί του εις τους αιώνες.
β΄ τροπάριο δ΄ Ωδής
Ζωῆς ἀϊδίου καὶ κρείττονος, ὁ θάνατός σου γέγονε, διαβατήριον Ἁγνή,
ἐκ τῆς ἐπικήρου πρὸς θείαν ὄντως καὶ ἄρρευστον,
μεθιστῶν σε ἄχραντε, ἐν ἀγαλλιάσει, τὸν Υἱὸν καθορᾶν σου καὶ Κύριον.
Μετάφραση
Ο θάνατός σου, Αγνή, έγινε διαβατήριο για μια ζωή
αιώνια και καλύτερη μεταθέτοντάς σε, Άχραντε,
από την επίγεια ζωή προς την όντως θεία και αναλλοίωτη,
για να βλέπεις και να χαίρεσαι τον Υιό σου και Κύριο.
α΄ τροπάριο στ΄ Ωδής
Νέμει σοι τὰ ὑπὲρ φύσιν, Ἄναξ ὁ πάντων Θεός·
ἐν γὰρ τῷ τίκτειν, Παρθένον ὥσπερ ἐφύλαξεν,
οὕτως ἐν τάφῳ τὸ σῶμα διετήρησεν, ἀδιάφθορον,
καὶ συνεδόξασε, θείᾳ μεταστάσει,
γέρα σοι ὥσπερ Υἱὸς Μητρὶ χαριζόμενος.
Μετάφραση
Ο Βασιλιάς και Θεός των πάντων σου χαρίζει υπερφυσικά πράγματα,
γιατί όπως σε διαφύλαξε Παρθένο στην γέννα σου,
έτσι διατήρησε και το σώμα σου αδιάφθορο στον τάφο
και σε δόξασε με την ίδια με Εσένα θεία μετάσταση,
χαρίζοντάς σου ένα βραβείο, όπως ο Υιός στη Μητέρα του.
Κοντάκιον Ἦχος πλ. β’ Αὐτόμελον
Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον,
καὶ προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα,
τάφος καὶ νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν·
ὡς γὰρ ζωῆς Μητέρα, πρὸς τὴν ζωὴν μετέστησεν,
ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον.
Ὁ Εἱρμὸς θ’ ᾨδὴς
«Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι, ἐν σοὶ Παρθένε ἄχραντε·
παρθενεύει γὰρ τόκος, καὶ ζωὴν προμνηστεύεται θάνατος.
Ἡ μετὰ τὸκον Παρθένος, καὶ μετὰ θάνατον ζῶσα,
σῴζοις ἀεί, Θεοτόκε, τὴν κληρονομίαν σου».
Μετάφραση
Όλες οι γενιές μακαρίζουν εσένα, που είσαι η μόνη που γέννησες Θεό.
Στο πρόσωπό σου, Άχραντε Παρθένε, έχουν νικηθεί οι φυσικοί νόμοι,
γιατί η Γέννα σου είναι παρθενική
και η Κοίμησή σου προαναγγέλλει την ζωή.
Εσύ, Θεοτόκε, που έμεινες παρθένα μετά την γέννα σου
και έμεινες ζωντανή μετά την κοίμησή σου,
είθε να σώζεις πάντοτε την κληρονομιά σου.
α΄ τροπάριο θ΄ Ωδής
Ἐξίσταντο Ἀγγέλων αἱ δυνάμεις, ἐν τῇ Σιὼν σκοπούμεναι,
τὸν οἰκεῖον Δεσπότην, γυναικείαν ψυχὴν χειριζόμενον·
τῇ γὰρ ἀχράντως τεκούσῃ, υἱοπρεπῶς προσεφώνει·
Δεῦρο Σεμνή, τῷ Υἱῷ καὶ Θεῷ συνδοξάσθητι.
Μετάφραση
Οι δυνάμεις των Αγγέλων απορούσαν καθώς έβλεπαν
τον Δεσπότη τους να κρατάει στα χέρια του την ψυχή μιας γυναίκας,
και μάλιστα να προσφωνεί, όπως ταιριάζει σε παιδί πως την μητέρα,
σε αυτήν που τον γέννησε με κάθε αγνότητα:
«Έλα Σεμνή μου μητέρα στον Υιό σου και Θεό σου
και δοξάσου μαζί με αυτόν».
Β΄ Κανών
β΄ τροπάριο δ΄ Ωδής
Ἐν τῇ Μεταστάσει σου Μῆτερ Θεοῦ,
τὸ εὐρυχωρότατον σῶμά σου καὶ θεοδόχον,
τῶν Ἀγγέλων στρατιαί, ἱερωτάταις πτέρυξι,
φόβῳ καὶ χαρᾷ συνεκάλυπτον.
Μετάφραση
Κατά την Μετάστασή σου, Μητέρα του Θεού,
στρατιές Αγγέλων αγκάλιαζαν με τις ιερότατες φτερούγες τους
το σώμα σου, που ήταν πάρα πολύ ευρύχωρο
και συγχρόνως δοχείο του Θεού
αισθανόμενοι ταυτόχρονα και φόβο και χαρά.
β΄ τροπάριο στ΄ Ωδής
Ζωῆς ὑπάρξασα τέμενος, ζωῆς τῆς ἀϊδίου τετύχηκας·
διὰ θανάτου γάρ, πρὸς τὴν ζωὴν μεταβέβηκας,
ἡ τὴν ζωὴν τεκοῦσα τὴν ἐνυπόστατον.
Μετάφραση
Αφού υπήρξες ο ναός της Ζωής, πέτυχες την αιώνια ζωή.
Από τον θάνατο πέρασες στην ζωή,
εσύ που γέννησες την αυθυπόστατη ζωή.
γ΄ τροπάριο της ζ΄ Ωδής
Ἡ πανίερος Μετάστασις τῆς θείας σου, καὶ ἀκηράτου Μητρός,
τὰ ὑπερκόσμια, τῶν ἄνω Δυνάμεων, ἤθροισε τάγματα,
συνευφραίνεσθαι, τοῖς ἐπὶ γῆς σοι μέλπουσιν· ὁ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.
Μετάφραση
Η πανίερη Μετάσταση της θείας και αμόλυντης Μητέρας σου
συγκέντρωσε τα υπερκόσμια τάγματα των άνω Δυνάμεων,
για να χαρούν μαζί με αυτούς που ψέλνουν στη γη:
Ο Θεός είναι ευλογημένος.
β΄ τροπάριο της η΄ Ωδής
Ὁ ξένως οἰκήσας Θεοτόκε, ἐν τῇ ἀχράντῳ νηδύϊ σου σαρκούμενος,
οὗτος τὸ πανίερον, πνεῦμά σου δεξάμενος, ἐν ἑαυτῷ κατέπαυσεν,
ὡς ὀφειλέτης Υἱός· διὸ σε τήν Παρθένον ὑμνοῦμεν,
καὶ ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Μετάφραση
Αυτός που κατοίκησε στην αγνή κοιλιά σου, Θεοτόκε,
με την σάρκωσή του, αυτός δέχτηκε στην αγκαλιά του
το κατεξοχήν ιερό σου πνεύμα κι έτσι έπαυσε να σου οφείλει
αυτά που οφείλει ένας γιος στην μητέρα του. Γι’ αυτό
σε υμνούμε και σε μεγαλύνουμε, Παρθένε, σε όλους τους αιώνες.
γ΄ τροπάριο της η΄ Ωδής
Ὢ τῶν ὑπὲρ ἔννοιαν θαυμάτων, τῆς ἀειπαρθένου καὶ Θεομήτορος!
τάφον γὰρ οἰκήσασα, ἔδειξε Παράδεισον,
ᾧ παρεστῶτες σήμερον, χαίροντες ψάλλομεν·
τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Μετάφραση
Ω! τί θαύμα είναι αυτό της αειπαρθένου Θεομήτορος,
που ξεπερνάει το λογικό του ανθρώπου,
γιατί, αν και κατοίκησε σε τάφο, μας έδειξε τον Παράδεισο,
στον οποίο παρευρισκόμενοι σήμερα ψάλλουμε:
Υμνείτε τον Κύριο για τα έργα του και δοξάστε τον
σε όλους τους αιώνες.
Αυτά τονίζονται και σε ένα κάθισμα του Όρθρου της Κοιμήσεως της Θεοτόκου:
«Ἐν τῇ Γεννήσει σου σύλληψις ἄσπορος,
ἐν τῇ Κοιμήσει σου νέκρωσις ἄφθορος,
θαῦμα ἐν θαύματι διπλοῦν, συνέδραμε Θεοτόκε·
πῶς γὰρ ἡ ἀπείρανδρος, βρεφοτρόφος ἁγνεύουσα;
πῶς δὲ ἡ μητρόθεος, νεκροφόρος μυρίζουσα;
Διὸ σὺν τῷ Ἀγγέλῳ βοῶμέν σοι· Χαῖρε ἡ Κεχαριτωμένη».
Με την Κοίμηση της Θεοτόκου συμβαίνει κάτι περίεργο. Πώς, ενώ τιμούμε την μνήμη του θανάτου της, πανηγυρίζουμε λες και πρόκειται για ένα χαρμόσυνο γεγονός; Κι όμως είναι χαρμόσυνο το γεγονός, διότι δεν πρόκειται για τον θάνατο της Υπεραγίας Θεοτόκου αλλά για την Κοίμησή της ή καλύτερα την Μετάστασής της στους Ουρανούς. Πώς μπορούσε να γίνει αλλιώς, αυτή που γέννησε την Ζωή να πεθάνει; Όχι δεν πέθανε αλλά ζει με τον αγαπητό της Υιό, ο οποίος ήρθε προσωπικά κατά την Κοίμησή της και πήρε την άγια ψυχή της και τρεις μέρες αργότερα και το άγιο σώμα της. Η Παναγία αξιώθηκε να μείνει ζωντανή εις τους αιώνες. Ο σωματικός της θάνατος ήταν πρόσκαιρος και γρήγορα ο Χριστός την αντάμειψε με Μετάσταση και έτσι πήγε κοντά στον αναστημένο της Υιό, για δείξουν και οι δυο την αιώνια ζωή που μας περιμένει. Εξάλλου το ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεώς μας: «προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος». Είθε κι εμείς να αξιωθούμε αυτής της μεγάλης τιμής που επιφυλάσσει ο πολυεύσπλαχνος Θεός στους πιστούς του.
