Page 5 - Οι διά Χριστόν Σαλοί

www.pemptousia.gr Τεύχος 22 / Δια Χριστόν Σαλοί / 13 Ιουνίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

διά Χριστόν σαλότητα αποτελεί ίσως την πιο αγρυπνούν, προφητεύουν, γίνονται θεόπτες και θαυμα-
Η παράξενη και συγκλονιστική μορφή ορθόδοξης τουργούν. Αγαπούν τον συνάνθρωπό τους, πονούν και
άσκησης. Σαλός σημαίνει τρελός. Έτσι χαρακτηρίζεται θλίβονται μέχρι συντριβής για την πτώση του. Γι’ αυτό
ένας άνθρωπος λόγω της ιδιόμορφης, περίεργης ή και το λόγο η Εκκλησία έχει αναγνωρίσει κατά το παρελθόν
παράξενης για την κοινή λογική συμπεριφοράς του. Ο ως αγίους επτά διά Χριστόν σαλούς, των οποίων η μνή-
τρόπος της ζωής του, τα φερσίματά του και γενικά ή μη τιμάται όπως των λοιπών αγίων της[8].
όλη εικόνα του, φαίνεται να ταιριάζει με την εικόνα
κάποιου ανθρώπου που έχει σε μικρό ή μεγάλο βαθ- Ο Ευάγριος Σχολαστικός συνοψίζοντας την πολιτεία
μό σαλεμένη λογική του[1]. Ένα είδος τρέλας για το των σαλών επισημαίνει ιδιαίτερα την απάθεια[9], που
Χριστό, πάθαιναν και οι μοναχοί που ασκούνταν στη αποτελεί υπέρβαση της φύσεως του άρρενος και θήλεως,
σαλότητα[2]. την απόκτηση της προπτωτικής καθαρότητος, τη βίωση
της κατά Θεόν νέκρωσης και ανάστασης που αναδεικνύ-
Όπως είναι γνωστό, ο μοναχισμός είναι ένας δυναμι- ει τέτοιους ασκητές ως πολίτες του καινού αιώνος.
κός πνευματικός θεσμός ο οποίος επηρέασε βαθιά την
ιστορική πορεία της Εκκλησίας, αλλά και την αποστο- Οι διά Χριστόν σαλοί έχοντας κατακτήσει την απά-
λή της μέσα στον κόσμο. Οι μοναχοί είτε σαν ασκητές θεια και βεβαίως έχοντας σε ύψιστο βαθμό νοερά ενέρ-
στις λαύρες και τα κοινόβια, είτε ως αναχωρητές στην γεια και σώας τας φρένας[10], ζουν μετά την κλήση της
έρημο, γίνονται επιλεκτικά στελέχη της Εκκλησίας και σαλότητας συνήθως στις πόλεις, μ’ έναν τρόπο απόλυτα
παρ’ όλο που φαινομενικά βρίσκονται μακριά από τον κενωτικό ως ξένοι και ανέστιοι[11] περιθωριακοί[12],
κόσμο, προσεύχονται και ζουν μέσα σ’ αυτόν και τα όπου παρουσιάζουν εξωφρενικές εκδηλώσεις, για να
προβλήματά του. Υπάρχει μία διαρκής επικοινωνία με- φαίνονται τρελοί και αμαρτωλοί, μέσα σε μία κοινωνία
ταξύ κόσμου και μοναχών. που βασίζεται κυρίως στη λογική και την ηθική αξιο-
πρέπεια. Η μωρία των σαλών συνήθως εκδηλωνόταν με
Οι μοναχοί πρωτοστατούν στους αγώνες κατά των παράδοξες και αμφιλεγόμενες πράξεις, με κύριο στόχο
αιρέσεων και ενισχύουν τους χριστιανούς στους διάφο- αυτές να προσβάλουν τη συμβατική ηθική και το εκ-
ρους διωγμούς. Όμως υπήρξαν περιπτώσεις μοναχών κλησιαστικό κατεστημένο που είχε χάσει την χαρισμα-
και ασκητών οι οποίοι ξάφνιασαν ή ακόμη και σκαν- τική του διάσταση. Όπως ήταν επόμενο, τέτοιες πράξεις
δάλισαν τον κόσμο, καθώς οι άνθρωποι δεν μπορούσαν δημιουργούσαν βίαιες αντιδράσεις και ισχυρό σκανδα-
να συλλάβουν άμεσα το μήνυμα που έστελνε ο ασκητής λισμό σε αρκετούς πιστούς[13]. Όμως, η χάρη που δί-
όταν έφτιαχνε την καλύβα του και «διά βίου» έμενε νεται στο σαλό με την αποδοχή της κλήσης του, τον
πάνω σ’ ένα δένδρο (δενδρίτες) ή σ’ ένα στύλο (στυ- ικανώνει και τον οδηγεί σε τρόπο άσκησης διαφορετικό
λίτες) ή παρέμενε σε μία τέλεια σιωπή και απομόνωση από εκείνον που θα μπορούσαν να αντιληφθούν και να
(έγκλειστοι). ανεχθούν όχι μόνο οι κοσμικοί άνθρωποι, αλλά ακόμα
και οι μοναχοί. Φαινομενικά φτάνουν οι σαλοί με τις
Οι μοναχοί που ανήκουν σ’ αυτή τη μορφή της ορθό- πράξεις τους μερικές φορές να αρνούνται και τις ασκη-
δοξης άσκησης, δηλαδή τη σαλότητα, έχουν εγκαταλεί- τικές αρετές[14].
ψει το κύρος που απορρέει στον άνθρωπο από τη λογική
και την αρετή του και κατέχονται από την ανδρεία της Οι σαλοί με την ιδιότυπη άσκησή τους συντρίβουν
ταπείνωσης και της πίστης[3]. Ο σαλός συνδυάζει τη όχι μονάχα τις ρίζες της υπερηφάνειας, αλλά ακόμη και
μεγαλύτερη αυτοεγκατάλειψη και αυταπάρνηση με το τον ίδιο τον υπερήφανο διάβολο. Στην ακολουθία του
μεγαλύτερο ηρωισμό, καθώς διεξάγει τον αγώνα του αγ. Συμεών (21 Ιουλίου) ψάλλουμε: «Μωραῖς προσποι-
κατά του σατανά μόνος του και όπως παρατηρεί στο ήσεσι, τὸν σοφιστήν ἀπεμώρανας, τῆς κακίας μακάριε,
άρθρό του ο Ernst Benz, «παλεύει αδυσώπητα μόνος», τελῶν τὰ παράδοξα καὶ μωρίαν προσποιήσει σοφῶς
έξω από την ασφάλεια του Μοναστηριού[4]. Επίσης, ο ὑποκρίνεται, τὸν σοφιστὴν τῆς κακίας, Συμεὼν μωραί-
άγ. Σεραφείμ του Σάρωφ με αφορμή τη σαλή Πελαγία νων σεσοφισμέναις ἐνεργείαις, τοῦ τὰ πάντα σοφίζοντος
(† 1884) του Ντιβέγιεβο γράφει πως «Σ’ αυτό το δρόμο Πνεύματος».
ο Κύριος δεν καλεί τους αδύναμους. Διαλέγει αυτούς
που είναι ανδρείοι και δυνατοί.[5]» Κατά την πατερική πνευματική εμπειρία, ο μεγάλος
ληστής των πνευματικών κόπων είναι ο διάβολος. Και
Η εσωτερική πραγματικότητα της ψυχικής ζωής του ιδιαίτερα απ’ αυτόν πρέπει να αποκρύπτει ο νηπτικός
σαλού ανθρώπου, είναι τελείως διαφορετική από την αγωνιστής τα εν Θεώ πνευματικά κατορθώματα.[…] Η
εξωτερική του εικόνα. Αυτό συμβαίνει επειδή η σαλό- σαλότητα δεν αποτελεί μόνο “μάσκα” και “προσωπείο”
τητα αυτού του ανθρώπου δεν είναι παθολογική κατά- που καλύπτει την πραγματική πνευματική του εικόνα,
σταση, με την έννοια της ψυχοπαθητικής συμπτωματο- αλλά και τρόπο ταπεινώσεως και αυτoεξουθενώσεως
λογίας[6], αλλά έκφραση και βεβαίωση μιας σπάνιας μπροστά στα μάτια των ανθρώπων και των δαιμό-
πνευματικής και μάλιστα χαρισματικής δυναμικότη- νων[15]. Με τα καμώματά τους ξεγελούν και περιπαί-
τος[7]. Είναι χαρισματικοί άγιοι της Εκκλησίας, οι οποίοι ζουν τα πονηρά πνεύματα. Αυτό το ομολογεί το εξής
έχουν μέσα τους πλούσια τη χάρη και τα χαρίσματα του απόσπασμα όπου ο άγ. Ανδρέας λέγει: «μωροῖς συμ-
Αγ. Πνεύματος. Προσεύχονται αδιαλείπτως, νηστεύουν, φυρόμενος ὡς μωρός διεπάλαιον καὶ γὰρ αὐτοί ἒξηχοι

Σελίδα 5