Page 9 - Οι διά Χριστόν Σαλοί

www.pemptousia.gr Τεύχος 22 / Δια Χριστόν Σαλοί / 13 Ιουνίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

Όπως μας πληροφορούν εκκλησιαστικοί ιστορι- λος Παύλος»[28]. Κατά τον καθηγητή π. T. Spidlik[29],
κοί[11], τότε εμφανίζεται και η σαλότητα με τη μορφή η λέξη αυτή προέρχεται από τη συριακή λέξη Sakhla
της προσποιητής μωρίας (περί τον 4ο αι.)[12]. Η σαλό- (σάχλα), πού αντιστοιχεί στην ελληνική λέξη μωρός. Η
τητα ήταν ένα είδος τεχνητού βίου ορισμένων μοναχών, ίδια πηγή παρουσιάζει ως πιθανή την ετυμολογία της
αφού -όπως προαναφέραμε στην εισαγωγή- είχαν ασκη- λέξης από τον ελληνικό όρο «σάλος», ο οποίος σημαίνει
θεί στην απάθεια, επειδή είχαν ζήσει πολλά χρόνια στην κίνηση, ταραχή[30].
έρημο, ενώ ελάχιστοι προέρχονταν από Κοινόβια[13].
Κατά μία άλλη άποψη, του καθηγητή L. Ryden, η ετυ-
Καθώς οι ασκητές αγωνίζονται μέσα στην έρημο, μολογία της λέξης σαλός είναι αμφίβολη. Μάλιστα απο-
μακριά από τους πειρασμούς της κοινωνίας, ο σαλός κλείει την προέλευσή της από την συριακή λέξη Sakhla,
αγωνίζεται μέσα στις πόλεις μεταξύ των ανθρώπων. Γι’ αλλά ότι έχει τις ρίζες της στην αιγυπτιακή ιστορία[31].
αυτό το λόγο ίσως η σαλότητα να αποτελεί δυσκολότερη Επίσης ο J. Staward μας δίνει την εξής πληροφορία: «η
οδό τελείωσης. έρημος της Αιγύπτου τον 4ο αιώνα ήταν η γενέτειρα
της παράδοσης, που βλέπει την τρέλα ως μια συγκεκρι-
2. Ετυμολογική ανάλυση των λέξεων μω- μένη κλήση και δώρο του αγίου Πνεύματος»[32].
ρός, σαλός και σαλότητα
Στο Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας ο όρος «σαλός»
Η λέξη «μωρός» προέρχεται από το ρήμα «μωραί- ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα σαλεύω που ση-
νω» που σημαίνει ανοηταίνω, φέρομαι ως ανόητος[14]. μαίνει κινώ, ταράσσω και κινούμαι, ανησυχώ, ταράσ-
Στην αρχαία Ελληνική γλώσσα ο όρος «μωρός» (η μω- σομαι. Κάνω κάτι να σαλευθεί, δηλ. να κινηθεί εδώ και
ρία που ισοδυναμεί με ανοησία, αφροσύνη)[15] προηγεί- εκεί, να κλονισθεί[33]. Παράγωγο του σαλεύω είναι και
ται του όρου «σαλός», που αρχικά δεν υπάρχει και δεν ο όρος σαλεία, ο οποίος σημαίνει ταραχή, κυματισμό,
αναφέρεται καθόλου στην Καινή Διαθήκη. Όμως στην Α΄ ανησυχία και ασταθή κίνηση. Διασώζεται και δεύτερος
πρὸς Κορινθίους επιστολή[16] βρίσκεται η ευρύτερη έν- τύπος του ρήματος σαλεύω, το ρήμα σαλόω-ῶ και σα-
νοια της μωρίας που συνδέεται με τη χάρη του Χριστού, λέω-ῶ, πάντα με την ίδια σημασία[34]. Επομένως σαλός
«οὐχί ἐμώρανεν ὁ Θεός τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου; σημαίνει εκείνον που έχει ταραγμένο νου, τον ηλίθιο,
[…] Ἡμεῖς μωροί διά Χριστόν, […] ὅτι τὸ μωρόν τοῦ τον ανόητο, ενώ σαλότητα είναι η ταραγμένη ψυχική
Θεοῦ σοφώτερον τῶν ἀνθρώπων ἐστίν»[17], «ἡ σοφία κατάσταση, η μωρία και η ηλιθιότητα. Τεκμηριώνεται
τοῦ κόσμου τοῦτου μωρία παρά τῷ Θεῷ ἐστίν»[18], που έτσι η άποψη που θέλει τον όροσαλός να έχει ελληνική
σημαίνει: κάμνω τι μωρόν, ἀποδεικνύω τι μωρόν[19]. προέλευση.
Αυτήν τη μωρία αναζήτησαν οι μετέπειτα άγιοι σαλοί
ως πνευματικό θεμέλιο για να δείχνουν με τον τρόπο ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
τους το ασύμβατο της σωτηρίας και της αγιότητας.
[1] Α΄ Κορ. 3, 18.
Μέσα από την Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε πως οι
πρόγονοι του “διά Χριστόν σαλού” είναι οι παλαιοδι- [2] Αναφέρει ο άγ. Κύριλλος Ιεροσολύμων ότι με-
αθηκικοί προφήτες, που αναδείχθηκαν στόματα του ρικοί από τους ακροατές του προσέφευγαν στο
Θεού, για να προσελκύσουν την προσοχή ενός λαού αμ- χριστιανικό βάπτισμα όχι με αγνά κίνητρα, αλλά
βλύνοα για τα θεία θελήματα[20]. Παραταύτα ο όρος με ιδιοτελείς σκοπούς. Βλ. ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΙΕΡΟΣΟ-
μωρός συναντάται σπάνια, όπως στον Ησαΐα και πάλι ΛΥΜΩΝ, Προκατήχησης, 5, PG 33, 341C.
με τη μορφή ρήματος, «μωρεύω»: «διασκεδάσει σημεῖα
ἐγγαστριμύθων καὶ μαντείας ἀπὸ καρδίας ἀποστρέφων [3] Βλ. ΜΑΡΤΙΝΗ ΠΑΝ., Ο σαλός Αγ. Ανδρέας
φρονίμους εἰς τὰ ὀπίσω καὶ τὴν βουλήν αὐτῶν μωρεύ- και η σαλότητα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο.π.,
ων»[21]. Συνηθέστερα αντί του μωρός χρησιμοποιείται σ. 13.
η λέξη άφρων[22]. Αντιθέτως, στην Καινή Διαθήκη η
λέξη μωρός[23] χρησιμοποιείται πολύ συχνά όπως στην [4] Μ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Βίος καὶ πολιτεία τοῦ οσίου
επί του Όρους ομιλία[24], όπως και στις παραβολές των Αντωνίου, ΒΕΠΕΣ 33, σσ. 18-19 και 35, σ. 236.
«οικοδόμων»[25] και των Δέκα παρθένων[26]. Επίσης, ΠΑΛΛΑΔΙΟΥ, Λαυσαϊκόν, Βίος του αββά
Ώρ, κεφ. 9, PG 34, στ. 1027 και Περί Σισιννίου,
Ο όρος σαλός συναντάται για πρώτη φορά στη «Λαυ- κεφ. 89, στ. 1212.
σαϊκή Ιστορία» του Παλλαδίου, σε μία διήγηση που
αφορά μία μοναχή η οποία προσποιούνταν την τρελή [5] ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΟΣΧΟΥ, Λειμών, PG 87γ, 2864-
και δαιμονισμένη[27]. Σχετικά με την ετυμολογία των 2865.
λέξεων σαλός και σαλότητα, υπάρχει κάποια σύγχυση.
Μια υπόθεση είναι ότι προήλθε από την συριακή με- [6] ΘΕΟΔΟΡΗΤΟΥ ΚΥΡΟΥ, Φιλόθεος Ιστορία, κεφ.
τάφραση της Α΄ προς Κορινθίους επιστολής. Σύμφωνα 25, Ασκλίπιος, PG 82, στ. 1473.
με τον καθηγητή Χρ. Σταμούλη: «Εάν αυτή η υπόθεση
είναι σωστή, ο διά Χριστόν σαλός γεννήθηκε στην Συρία [7] «Ἦν δὲ Θεσσαλονικεύς ὁ γέρων καὶ διηγήσατο
και ο δικός του πνευματικός πατέρας είναι ο απόστο- ἡμῖν, λέγων ὅτι ἐν τῇ χώρᾳ μου ἔξωθεν τοῦ τείχους

Σελίδα 9