Page 9 - Τα Θρησκευτικά στην Εκπαίδευση

www.pemptousia.gr Τεύχος 15 / Το μάθημα των Θρησκευτικών στην Εκπαίδευση / 10 Οκτωβρίου 2013
ανθρωπιστικών άξιων, τον απάνθρωπο εξορθολο-
γισμό των διανθρώπινων σχέσεων και της κοινω-
νικής ζωής γενικά, τον υποβιβασμό του άνθρωπου
σε μηχανή και των προϊόντων της τέχνης, του πο-
λιτισμού σε εμπόρευμα.
Γίνεται λόγος για «τεχνολογική απανθρωπιά»,
εναντίον της οποίας μόνο μια Παιδεία πού δικαι-
ώνει το όνομα της, μια παιδεία όπως την οραμα-
τίζονταν οι Τρεις Ιεράρχες και έχει ως επίκεντρο
την ποιότητα του ανθρώπου πού πλάθει μπορεί
να δράσει Είπαν για τη σημερινή εκπαίδευση
ότι τη διακρίνει «μια διανοητική αλαζονεία και
ιδεολογική, επιστημονική μεγαλαυχία» (13), ότι
«ανασυντάσσεται πάνω στο διευρυμένο πεδίο
των Φυσικών Επιστημών και της Υψηλής Τεχνο-
λογίας.,. μέσα σ’ ένα πυκνότατο δίκτυο Πληρο-
φοριών», πού αποτελούν «τροφή του νου», αλλά
«ατροφία της ψυχής», εκείνης πού γεννά το ήθος
του άνθρωπου, πού πλάθει χαρακτήρες και ανε-
βάζει το πρόσωπο του σε προσωπικότητα» (14).
Μια εκπαίδευση όμως χωρίς παιδεία, πού πα-
ράγει ενδεχομένως «ιδιοφυείς επιστήμονες» και
άριστα καταρτισμένους τεχνοκράτες, οι όποιοι
όμως έχουν «νεκρωμένη συνείδηση και νεκρωμέ-
νη βούληση», «μπορεί να αποτελέσει απειλή πολ-
λαπλή και κίνδυνο φοβερών διαστάσεων» (15).
Τέτοιοι ιδιοφυείς επιστήμονες και τεχνοκράτες
υπηρέτησαν ήδη «εξωανθρώπινους σκοπούς και
«χάρισαν» στην ανθρωπότητα πυρηνικά μανιτά-
ρια και θαλάμους αερίων θαυμαστής πράγματι
τελειότητας…» (16). Επαληθεύθηκε έτσι ο λόγος
του Πλάτωνα: «Πασά επιστήμη χωριζόμενη δικαι-
οσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία, ου σο-
φία φαίνεται».
Τίθεται όμως το ερώτημα: Τί μέλλει γενέσθαι;
Θα παραμείνουμε στον 21ο αι. στις παιδαγωγικές
αρχές των Τριών Ιεραρχών; Δεν είναι απαραίτητη
και η εκπαίδευση και κατάρτιση των νέων, πού
θα τους καταστήσει ικανούς να αντιμετωπίσουν
και τις απαιτήσεις της παρούσας ζωής; Οι Τρεις
Ιεράρχες είναι αρκετά ρεαλιστικοί στην εκτίμη-
ση των πραγμάτων. Θέτουν μεν ως ύψιστο στόχο
την εν Χριστώ μόρφωση και τελείωση των νεαρών
υπάρξεων, αξιολογούν όμως πολύ θετικά και την
τεχνική εκπαίδευση.
Σε μια εποχή πού οι χειρωνακτικές τέχνες χα-
ρακτηρίζονταν βάναυσες θα πει ο ι. Χρυσόστο-
μος: «Ας μη περιφρονούμε τους χειρώνακτες,
αλλά μάλλον να τους μακαρίσουμε» (17). Προ-
τρέπει μάλιστα να θαυμάζουμε τον λασπωμένο
και μουντζουρωμένο εργάτη (18), ενώ ντροπή θα
πρέπει να αισθάνονται, «όσοι παραμένουν άεργοι
και όσοι ζουν από τους κόπους άλλων» (19). Το
ζητούμενο επομένως και σύμφωνα με τη διδασκα-
λία των Τριών Ιεραρχών είναι να υπάρχει ένας
άριστος συνδυασμός παιδείας και εκπαίδευσης.
ΑΝΑΛΕΚΤΑ
Ούτε παιδαγωγικοποίηση της εκπαίδευσης
είναι νοητή, από την οποία θα λείπουν τα προ-
γράμματα κατάρτισης για την αντιμετώπιση των
αναγκών αυτής της ζωής, ούτε όμως και εκπαι-
δευτικοποίηση της παιδείας, από την οποία θα
απουσιάζουν οι στόχοι καλλιέργειας της πνευμα-
τικότητας και της ανάδειξης των νεαρών υπάρξε-
ων σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες.
Τον συνδυασμό παιδείας και εκπαίδευσης δια-
βάζει κανείς στον Άγιο Ιωάννη της Κρωστάνδης,
μ’ ένα σύντομο κείμενο του οποίου κλείνω την
ομιλία μου: «Αν διδάσκεις παιδιά, είτε δικά σου
είτε ξένα, προσπάθησε να σκεφτείς ότι κάνεις
έργο Θεού. Να τα διδάσκεις με ζήλο, να χρησιμο-
ποιείς τα καλλίτερα μέσα για να κάνεις τη διδα-
σκαλία σαφή, κατανοητή, πλήρη κι όσο το δυνατό
πιο αποδοτική» (20). Αμήν.
Υποσημειώσεις
1. Ρ. Ο. 31, 396Α
2. Π.Γ. 37, 682
3. Καργάκος Σ., Προβληματισμοί, ένας διάλογος
με τους νέους, τ. Γ, Αθήνα 1989, σ. 190
4. Ρ. Ο. 32, 69
5 Ρ. Ο. 53, 201
6. Ρ. Θ. 51, 327
7. Ρ. Ο. 32, 358
8. Ρ. Ο. 30, 497
9. Ρ. Ο 35, 785
10. Ρ. Ο. 31, 204
11. Ρ. Ο. 52, 401
12. Σύγκρ. Τσιρόπουλος Κ., Ή υπόθεση του αν-
θρώπου. Αποτίμηση του Εικοστού Αιώνα, Αθήνα
1995, σ.129
13. Όπ. π. 132
14. Όπ. π.
15. Σύγκρ. Καργάκος Σ., Προβληματισμοί, 186 εξ.
16. Σύγκρ. οπ. παρ. 186
17. Ρ. Ο. 51,193
18. Σύγκρ. Ρ. Ο. 61,1017
19. Σύγκρ. Ρ.Ο. 61, 47
20. Αγ. Ιωάννη της Κρωστάνδης, Η εν Χριστώ ζωή
μου, μετάφραση Μπότση Π., Αθήνα 2003, σ. 293.
Πηγή: Περιοδικό Πανελλήνιας Ένωσης Θεολό-
γων «Κοινωνία», τεύχος 4, Οκτώβριος-Δεκέμβριος
2011
Σελίδα 9