Page 3 - karampelias-agioskosmas

Αιτωλίας, κοντά στο Θέρμο, «από ένα μικρόν χωρίον ονομαζόμενον
Μέγαν Δένδρον» .
4

Άρχισε να μαθαίνει γράμματα από την ηλικία των οκτώ ετών, από
το 1722 έως το 1732, κοντά στον ιεροδιάκονο Γεράσιμο Λύτσικα, πιθανώς
στη Σιγδίτσα της Παρνασσίδας· γύρω στα είκοσι χρόνια του, άρχισε να
«διδάσκεται τα γραμματικά υποκάτω εις τον ιεροδιάκονον Ανανίαν τον
καλούμενον Δερβισάνον», ενώ δίδασκε και ο ίδιος ως υποδιδάσκαλος στη
Λομποτινά της Μεγάλης Ναυπακτίας. Τέλος, γύρω στα 1737 η 1738, πήγε
στα Βραγγιανά Ευρυτανίας, στη σχολή που είχε ιδρύσει ο Ευγένιος
Γιαννούλης, όπου είχε σαν δάσκαλό του έναν λόγιο, μαθητή του Ευγένιου,
5
τον Θεοφάνη εκ Φουρνά , και παρακολούθησε γραμματικά και θεολογικά
μαθήματα, αριθμητική και γεωμετρία, ενώ απέκτησε και γνώσεις
πρακτικής ιατρικής.

Σε ώριμη ηλικία παρακολούθησε μαθήματα στην Αθωνιάδα, στο
Άγιον Όρος, και, σύμφωνα με το «Μαρτυρολόγιον», «ετελείωσε τα
γραμματικά υποκάτω εις τον διδάσκαλον Παναγιώτην Παλαμάν· μετά δε
ταύτα παρέλαβε και την Λογικήν από τον διδάσκαλον Νικόλαον
Τζαρτζούλιον» ενώ παρακολούθησε και τον Ευγένιο Βούλγαρι.

Λίγα γνωρίζουμε σχετικά με το επίπεδο των γνώσεών του: «Και
εγώ από το σχολείον έμαθα τα εικοσιτέσσερα γράμματα… έμαθα και
πεντέξ ελληνικά…» «και έμαθα πολλών λογιών γράμματα, εβραϊκά,
6
τουρκικά, φράγκικα και από όλα τα έθνη και πολλά τα εδιάβασα» . Όπως
φαίνεται από τις διδαχές του, γνώριζε την Παλαιά και Καινή Διαθήκη,
τους Πατέρες, τα λειτουργικά βιβλία, καθώς και τα Συναξάρια των Αγίων
και την Αμαρτωλών Σωτηρία, του Αγάπιου Λάνδου, την οποία αναφέρει
7
ρητώς . Σε ο,τι αφορά στις λοιπές γνώσεις του, ορισμένες αναφορές στις
διδαχές παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Έτσι, η φράση
«Ούτος ο κόσμος αδελφοί μου είναι ωσάν μία φυλακή. Πότε πρέπει να

4 Νικόδημος Αγιορείτης, Νέον Μαρτυρολόγιον, Βενετία 1799, Αστήρ, 31961, σ. 201.
5 Πάνος Βασιλείου, «Οι σχολές των Αγράφων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας: οι ιδρυτές
και οι μαθητές των», Στερεά Ελλάς, έτος 7, τχ. 78, 11/1975, σσ. 269-270.
6 Ι. Μενούνος, ό.π., σ. 233. Με τα είκοσι τέσσερα γράμματα εννοεί τη στοιχειώδη
εκπαίδευση, ενώ με τα «ἑλληνικά» παραπέμπει στις εγκύκλιες σπουδές στην
αρχαΐζουσα γλώσσα, που επέβαλε στον Άθω ο Ευγένιος.
7 Βλ. Διδαχή Ε΄ στο, Ι. Μενούνος, ό.π., σσ. 202, 234. Βλ. Αγάπιος Λάνδος Κρης, Βιβλίον
ωραιότατον, καλούμενον Αμαρτωλών Σωτηρία / έκδ. 1798, Βενετία. [Το βιβλίο του
Αγάπιου Λάνδου, από το 1641 μέχρι το 1795, είχε πραγματοποιήσει ήδη 24 εκδόσεις.]

2