Page 4 - karampelias-agioskosmas

χαίρεται ο άνθρωπος; Όταν εμβαίνη εις την φυλακήν η όταν
ελευθερώνεται από την φυλακήν», παραπέμπει στον Σωκράτη του
8
πλατωνικού Φαίδωνα . Σε μια διδαχή του υποστηρίζει πως ο Θεός έπλασε
τον Αδάμ αφού «επήρε από την γην χώμα και νερόν και φωτιά και αέρα»,
άποψη που παραπέμπει στις θεωρίες των προσωκρατικών. Μετά το πέρας
των σπουδών του, και αφού χειροτονήθηκε ιερομόναχος στη Μονή
Φιλοθέου, το 1760, μετέβη στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί πήρε μαθήματα
ρητορικής από τον αδελφό του Χρύσανθο και έλαβε και την άδεια «του εκ
Δελβίνου της Ηπείρου», πατριάρχη Σεραφείμ Β –που είχε συνταχθεί με
τους επαναστάτες κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών–, να αρχίσει το
κηρυγματικό του έργο: Οι περιοδείες του –τρεις η τέσσερις κατ’ άλλους–
συνεχίστηκαν μέχρι το 1779, διέτρεξε δε, σπιθαμή προς σπιθαμή, μεγάλο
μέρος της νησιωτικής –Αιγαίο και Ιόνια– και ηπειρωτικής Ελλάδας, με
ιδιαίτερη έμφαση στη Νότια και Βόρεια Ήπειρο, όπου τον βρήκε και ο
μαρτυρικός θάνατος.

Ο Φάνης Μιχαλόπουλος και ο Κ. Σ. Κώνστας υποστηρίζουν ότι,
κατά τα Ορλωφικά, ο Κοσμάς έλαβε θέση υπέρ της επανάστασης, ο δε
Μιχαλόπουλος ερμηνεύει τις μεταγενέστερες θέσεις του ως απότοκες της
απογοήτευσής του γι’ αυτό και επικεντρώνεται αποκλειστικά στο έργο
9
της αντιμετώπισης της απαιδευσίας και των εξισλαμισμών . Το βέβαιο
είναι πάντως πως, μετά τα Ορλωφικά, χάνουμε τα ίχνη του για τέσσερα
χρόνια περίπου· πάντως, στα τέλη του 1774, επέστρεψε στην Πόλη όπου,
κατά τον επόμενο χρόνο, έλαβε από τον νέο Πατριάρχη, Σωφρόνιο Β΄ ,
10
την άδεια να κηρύττει στις Κυκλάδες μετά την αποχώρηση του ρωσικού
στόλου. Σύμφωνα με τον βιογράφο του, «περιήλθεν όλα σχεδόν τα
Δουκάνησα διδάξας τους χριστιανούς να μετανοούν και να πράττουν
έργα άξια της μετανοίας»· «Δουκάνησα» αποκαλούσαν όλα τα νησιά του
Αιγαίου και έτσι κήρυξε στην Πάρο, τη Νάξο –όπου δίδασκε ο αδελφός
του Χρύσανθος–, τη Μύκονο, τη Σέριφο, τη Μήλο κ.α.

8 Βλ. Διδαχή Γ΄ στο, Ι. Μενούνος, ό.π., σσ. 149, 235.
9 Φάνης Μιχαλόπουλος, Κοσμάς ο Αιτωλός, Αθήνα 1940, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα
2011· Κ. Σ. Κώνστας, Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, Α.Δ., Αθήνα 1973.
10 Ο Σωφρόνιος καταγόταν από το Χαλέπι και το 1771 εξελέγη Πατριάρχης Ιεροσολύμων
όπου πρωτοστάτησε στις προσπάθειες για τη διατήρηση των προσκυνημάτων στα
χέρια της ορθόδοξης Εκκλησίας. Το 1775 εξελέγη πατριάρχης Κ/πόλεως ως Σωφρόνιος
Β΄.

3