Page 23 - karatsoulis_exomologisi

33
είναι του προσώπου και την εννοιολογική του διαφορά με το άτομο . Μεγάλοι θεολόγοι
ου
του 20 αι. ασχολήθηκαν με την θεολογική έννοια του προσώπου απαντώντας ουσιαστικά
στα ερωτήματα της δυτικής φιλοσοφίας για το πρόσωπο. Στην πρωτοβουλία αυτή

πρωτοστάτησαν οι Ρώσοι θεολόγοι της διασποράς, όπως ο Φλωρόφσκυ, ο οποίος υπήρξε
ο πρώτος που ασχολήθηκε με το θέμα του προσώπου, ο Λόσκυ, ο Μπερδιάγιεφ κ.ά.

Ένα πρόσωπο της εποχής μας με μεγάλη θεολογική εμπειρία που μελέτησε την

έννοια του προσώπου είναι ο Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ, ο οποίος υποστήριξε ότι
34
πνευματικά το πρόσωπο με το άτομο είναι δύο αντίθετες έννοιες . Το άτομο φανερώνει
τον άνθρωπο ως μία μονάδα του είδους στο οποίο ανήκει, υποτασσόμενο στην ίδια του

την φύση. Αυτή η αντίληψη όμως εγκλωβίζει τον άνθρωπο σε μια υποτιθέμενη οντολογική
αυτάρκεια και τον εμποδίζει να δει την τραγική του κατάσταση, η οποία τον οδηγεί στον
35
θάνατο . Ο γέροντας κατανόησε μετά από ασκητικούς αγώνες ότι ο Θεός εμφανίζεται ως
36
πρόσωπο μέσα από την φράση Ἐγώ εἰμί ὁ ὦν . Η υποστατική αυτή διατύπωση έδωσε την
δυνατότητα στον Σωφρόνιο να κατανοήσει ότι ο Θεός είναι πρόσωπο. Δεν είναι μία

αφηρημένη έννοια, ούτε η ουσία Του παίζει τον πρωταρχικό λόγο. Η υποστατική αρχή

αποτελεί την εσώτατη αρχή του Είναι του Θεού. Αυτό έχει άμεσες συνέπειες στην
χριστιανική ανθρωπολογία και την δυνατότητα της προσωπικής ύπαρξης για τον
37
άνθρωπο .
Ο Σωφρόνιος ερμήνευσε χριστολογικά το ανθρώπινο πρόσωπο. Υποστήριξε ότι ο

άνθρωπος για να κατασταθεί πρόσωπο πρέπει να φτάσει στο καθ’ ομοίωσιν, αφού πρώτα

33 Αθανάσιος Μελισσάρης, «Η Ορθοδοξία και η κατάφαση του ανθρωπίνου προσώπου» στο
Αδαμάντιος Αυγουστίδης και Κωνσταντίνος Ζορμπάς ό.π., σ. 71.
34 Σωφρόνιος Σαχάρωφ, Άσκησις και θεωρία, (Έσσεξ Αγγλίας : Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου, 2010) σ.
165.
35 Νικόλαος Κόϊος, Θεολογία και Εμπειρία κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο (Άγιον Όρος : Ι. Μ.
Βατοπαιδίου, 2007) σ. 75.

36 «Ἐγώ εἰμί ὁ ὦν» Έξοδ. 3 : 14.

37 Νικόλαος Κόϊος ό.π., σ. 76.
22