Page 18 - karatsoulis_exomologisi

ένα λεχθεί ότι ο Θεός επειδή είναι προσωπικός, ζωντανός, κοινωνικός είναι τριαδικός. Και

13
επειδή είναι τριαδικός είναι προσωπικός, ζωντανός και κοινωνικός .

Οι όροι ουσία, υπόσταση, πρόσωπο εισήλθαν στην πατερική θεολογία από την
ο
ελληνική φιλοσοφία. Η είσοδος του όρου υπόσταση αποδίδεται στον Ωριγένη από τον 3
αιώνα μ.Χ. και μετά, ο οποίος στην αντιπαράθεσή του με τον Κέλσο έδωσε ένα
προβάδισμα των ατομικών υπάρξεων έναντι της κοσμικής τάξης, η οποία ήταν τότε η

14
επικρατούσα αντίληψη . Οι φιλοσοφικοί όροι σταδιακά απέκτησαν ένα θεολογικό
περιεχόμενο. Χρησιμοποιήθηκαν για την διατύπωση του τριαδολογικού, χριστολογικού
και πνευματολογικού δόγματος της εκκλησίας, τα οποία άρχισαν να διαμορφώνονται από

ο
τον 4 αιώνα και μετά ως απάντηση στις αιρετικές διδασκαλίες.
Αρχικά ο Μ. Αθανάσιος χρησιμοποίησε με την ίδια έννοια τους όρους υπόσταση

και ουσία. Στον σύμβολο της Πίστεως της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας οι δύο
15
αυτοί όροι θεωρήθηκαν ταυτόσημοι . Για την αποσαφήνιση των όρων ουσία, φύση,
πρόσωπο, υπόσταση, καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι Καππαδόκες Πατέρες, οι οποίοι

καθιέρωσαν τους παραπάνω όρους. Αυτοί στηρίχθηκαν στην αριστοτελική διάκριση
πρώτης και δευτέρας ουσίας. Ως ουσία πρώτη οριοθέτησαν την ατομική και ιδιαίτερη

ύπαρξη στις αμετάβλητες ιδιότητές της, ενώ ουσία δεύτερη το κοινό είδος που εμπεριέχει

13 Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική Θεολογία, τ. Β΄ (Θεσσαλονίκη : Πουρναράς, 1985)
σ. 88.
14 Πιερ Αντό, «Από τον Τερτυλλιανό στο Βοήθιο : Η ανάπτυξη της έννοιας του προσώπου μέσα
από τις θεολογικές διαμάχες» στο Πιερ Αντό κ.ά. Το πανόραμα του προσώπου (Αθήνα : Αρμός, 2000) σ. 58.
15 «Καὶ Πιστεύομεν εἰς ἕνα κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρὸς
μονογενῆ, τοὐτέστιν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ πατρός, θεὸν ἐκ θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα,
ὁμοούσιον τῷ πατρί, δι' οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, τά τε ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς
ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα καὶ σαρκωθέντα καὶ ἐνανθρωπήσαντα, παθόντα,
καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανούς, καὶ ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καὶ
νεκρούς.» Νικόλαος Λουδοβίκος, «Περί Θεού» στο Κωνσταντίνος Αγόρας και Σταύρος Γιαγκάζογλου κ.ά.
Πίστη και Βίωμα της Ορθοδοξίας : Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας, τ. Α΄ (Πάτρα : ΕΑΠ,
2002) σ. 47.
17