Page 6 - papadopoulou-ithiki

οι πρακτικές που απορρέουν από αυτές, είναι ικανές να κάνουν την
κοινωνία να λειτουργήσει εύρυθμα, για το κοινό καλό. Η αστική τάξη
κατέχει την κρατική εξουσία, όμως η βία ως όπλο δεν της είναι αρκετό. Ο
Αλτουσέρ θεωρεί ότι μαζί με τη βία χρειάζεται και η πειθώ, δυνάμεις που
είναι απαραίτητες και για τη διατήρηση και τη συνέχεια της κρατικής
7
οντότητας.
Ο Αλτουσέρ αξιοποιώντας την πολιτική φιλοσοφία του Μακιαβέλι λέει
ότι η αστική τάξη είναι αδύνατο να κυβερνήσει χωρίς να έχει συμμάχους
άλλες κοινωνικές τάξεις. Ασκεί την κυριαρχία της με άλλες κοινωνικές
ομάδες. Η συνέχεια της εξουσίας διατηρείται μόνο εάν η κυρίαρχη τάξη
ηγεμονεύει προπάντων στο ιδεολογικό επίπεδο. Ισχυρίζεται ότι μια

κυβέρνηση που έχει τη στήριξη και τη συμπάθεια του λαού της, μπορεί να
κυβερνήσει και χωρίς κατασταλτικούς μηχανισμούς. Τονίζει ακόμη ότι η
κυριαρχία μιας τάξης στο πολιτικό πεδίο, δεν της εξασφαλίζει την άμεση
8
κυριαρχία και στο ιδεολογικό πεδίο.

Ο Μισέλ Φουκώ αναφέρει ότι η έννοια της εξουσίας είναι αλληλένδετη
με την έννοια της αντίστασης. Η εξουσία είναι σχέση, ασκείται στα
σώματα των ανθρώπων. Δεν αποτελεί θεσμό, ούτε δομή. Δεν είναι
συγκεντρωμένη κάπου, ούτε αποτελεί προνόμιο κάποιας οργανωμένης
ομάδας ανθρώπων που δρουν έχοντας στόχο την κατάκτηση
εξουσιαστικών θέσεων. Τονίζει επίσης ότι η εξουσία δεν είναι κάτι που
έχει σαφή προέλευση και κατεύθυνση. Η ανάλυσή του έχει να κάνει με τη
διατύπωση εμπειρικών ερωτημάτων που σκοπό έχουν να ανιχνεύσουν τους
τρόπους με τους οποίους ασκείται η εξουσία και τις ικανότητες του
ανθρώπινου σώματος, τις οποίες η εξουσία μεταχειρίζεται στη συνεχή
άσκησή της. Τονίζει πως πρέπει να βλέπει κανείς την εξουσία από κάτω
9
προς τα πάνω, ισχυριζόμενος ότι η εξουσία δεν απορρέει από το κράτος.
Ο Φουκώ θεωρεί ότι είναι λανθασμένη η οπτική που εξετάζει την
εξουσία ως κάτι που πηγάζει από τους κοινωνικούς θεσμούς. Η εξουσία
επεκτείνεται πολύ πιο πέρα από τους θεσμούς. Η ύπαρξη των κεντρικών
μηχανισμών εξουσίας είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς σχέσεων εξουσίας-
επιβολής που διαφοροποιούν τα παιδιά από τους ενηλίκους, μαθητές από
δασκάλους ή οικογένειες, υπηκόους ή πολίτες από τη διοίκηση. Οι σχέσεις

7 Βλ. Louis Althusser Machiavelli and US, Verso, London, 1999, σελ. 82-84.

8 Βλ. Louis Althusser Machiavelli and US, ό. π., σελ. 82-84.

9 Βλ. Μισέλ Φουκώ, Εξουσία, γνώση και ηθική, Ύψιλον, Αθήνα, 1987, σελ. 18-19, σελ. 25, σελ. 74.

6