Η μοναχική κουρά είναι ακολουθία με την οποία εισέρχεται ο δόκιμος στις τάξεις των μοναχών.
Η τάξη και οι ευχές της μοναχικής κουράς εμφανίζονται για πρώτη φορά στα συγγράμματα του Αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτη.
Η ειδική αυτή ακολουθία μαρτυρεί την καθ΄όλου ουσία του Μοναχισμού και τη μυστηριακή του διάσταση.
Λέγεται κουρά διότι στη διάρκεια της ακολουθίας ο Γέροντας κείρει τα μαλλιά του προσερχομένου προς το μοναχικό πολίτευμα εις ένδειξη απόλυτου αφιερώσεως στο Δεσπότη Χριστό και ολικής αποδέσμευσης από τα γήινα και εφήμερα.
Κατά τον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης η μοναχική κουρά ισοδυναμεί με το μυστήριο της μετάνοιας και κατ΄άλλους πατέρες λέγεται «δεύτερο βάπτισμα».
«Ο μεν ιερεύς έστηκεν επίπροσθεν του θείου θυσιαστηρίου την μοναχικής επίκλησιν ιερολογών» Άγ. Διονύσιος Αρεοπαγίτης
Η ακολουθία εκτός από το τροπάριο «Αγκάλας πατρικάς» και τα αντίφωνα περιλαμβάνει την ιερολογία με τις υποσχέσεις και τις ευχές.
Μετά την τέλεση της κουράς ακολουθεί η ένδυση των μοναχικών ενδυμάτων.
Ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης θεωρεί καταλληλότερο χρόνο για τη μοναχική κουρά την Μ. Τεσσαρακοστή που είναι περίοδος μετανοίας.
Το κομποσχοίνι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του μοναχού και συνδέεται με την μονολόγιστη ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με» το κατεξοχήν έργο του μοναχού.