Page 5 - Παναγία

www.pemptousia.gr Tεύχος 01 / Παναγία / 1 Ιανουαρίου 2012

Σημειώσεις: timae quaequescriptorum patrum graecorum recensiones a primaevis
saeculis usque ad octavumcommode recluduntur, τόμ. Α΄: Patres
[1]. Όρος Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου, 2: «Ὁμολογοῦμεν AntenicaeniPatres antenicaeni, schedulis usi quibus rem paravit,
τοιγαροῦν τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν Turnhout 1983, σελ. 243.
τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, Θεὸν τέλειον καὶ ἄνθρωπον
τέλειον ἐκ ψυχῆς λογικῆς καὶ σώματος• πρὸ αἰώνων [8]. F. MERCENIER, «L’antienne mariale grecque la plus anci-
μὲν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα κατὰ τὴν θεότητα, ἐπ’ enne», Le Muséon 52 (1939) σελ. 233.
ἐσχάτων δὲ τῶν ἡμερῶν τὸν αὐτὸν δὲ δι’ ἡμᾶς καὶ διὰ
τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν ἐκ Μαρίας τῆς παρθένου κατὰ [9]. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, Επιστολή προς
τὴν ἀνθρωπότητα• ὁμοούσιον τῷ Πατρὶ τὸν αὐτὸν κατὰ Αλέξανδρον, 12: «ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, σῶμα
τὴν θεότητα, καὶ ὁμοούσιον ἡμῖν κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα. φορέσας ἀληθῶς καὶ οὐ δοκήσει, ἐκ τῆς Θεοτόκου
Δύο γὰρ φύσεων ἕνωσις γέγονεν• δι’ ὁ ἕνα Χριστόν, Μαρίας». Βλ. H. G. OPITZ, Athanasius Werke, τόμ. Γ΄, σελ.
ἕνα υἱόν, ἕνα κύριον ὁμολογοῦμεν. Κατὰ ταύτην τὴν 28, 14-19.
τῆς ἀσυγχύτου ἑνώσεως ἔννοια ὁμολογοῦμεν τὴν Ἁγίαν
Παρθένον Θεοτόκον, διὰ τὸ τὸν Θεὸν Λόγον σαρκωθήναι [10]. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, Λόγος κατά αρειανών
καὶ ἐνανθρωπήσαι καὶ ἐξ αὐτῆς τῆς συλλήψεως ἐνωσαι Γ΄, 14: «καὶ αὐτὸς δὲ ὁ ἄγγελος ὁμολογεῖ ἀπεστάλθαι
ἑαυτῷ τῷ ἐξ ἀρχῆς ληφθέντα ναὸν». Βλ. Ι. ΚΑΡΜΙΡΗΣ, παρὰ τοῦ Δεσπότου, ὡς ἐπὶ Ζαχαρίου ὁ Γαβριὴλ καὶ ἐπὶ
Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου τῆς Θεοτόκου Μαρίας ὁ αὐτὸς ὠμολόγησε». PG 26, 349.
Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Α΄, Αθήνα 19602, σσ. 154-155. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, Λόγος κατά αρειανών Γ΄,
29: «δι’ ἡμᾶς σάρκα λαβὼν ἐκ Παρθένου τῆς Θεοτόκου
[2]. Όρος Ε΄ Οικουμενικής Συνόδου, 6: «Εἴ τις Μαρίας, ἄνθρωπος γέγονε». Βλ. K. METZLER – M. TETZ,
καταχρηστικώς, ἀλλ’ οὐκ ἀληθῶς Θεοτόκον λέγει τὴν AthanasiusWerke, 1, 1, Berlin-New York 1998-2000, σελ. 340.
ἁγίαν ἔνδοξον ἀειπάρθενον Μαρίαν, ἢ κατὰ ἀναφοράν, ὡς
ἀνθρώπου ψιλοῦ γεννηθέντος, ἀλλ’ οὐχὶ τοῦ Θεοῦ Λόγου [11]. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ, Α΄ Επιστολή προς
σαρκωθέντος ἐξ αὐτῆς, ἀναφερομένης δὲ κατ’ ἐκείνους Κληδόνιον: «εἴ τις οὐ θεοτόκον τῆς ἁγίαν παρθένον
τῆς του ἀνθρώπου γεννήσεως ἐπὶ τὸν Θεὸν Λόγον, ὡς ὑπολαμβάνειν χωρίς ἐστι τῆς θεότητος» Βλ. P. GALLAY,
συνόντα τῷ ἀνθρώπῳ γεννωμένῳ• καὶ συκοφαντεῖ τὴν Grégoire deNazianze. Lettres Théologiques, Sources Chrétiennes
ἁγίαν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον, ὡς κατὰ ταύτην τὴν ἀσεβῆ 208, Paris 1998, σελ. 42.
ἐπινοηθείσαν παρὰ Θεοδώρου ἔννοιαν Θεοτόκον τὴν
παρθένον εἰποῦσαν• ἢ εἴ τις ἀνθρωποτόκον αὐτὴν καλεῖ [12]. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ, Επιστολή προς Ευσταθία
ἢ χριστοτόκον ὡς τοῦ Χριστοῦ μὴ ὄντος Θεοῦ, ἀλλὰ μὴ και Αμβροσία , 24:«Μὴ τὴν ἁγίαν παρθένον τὴν θεοτόκον
κυρίως καὶ κατὰ ἀλήθειαν Θεοτόκον αὐτὴν ὁμολογεῖ, ἐτόλμησέν τις ἡμῶν καὶ ἀνθρωποτόκον εἰπεῖν, ὅπερ
διὰ τὸ τὸν πρὸ αἰώνων ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα Θεὸν ἀκούωμέν τινας ἐξ’αὐτῶν ἀφειδῶς λέγειν;». Βλ. P. PAS-
Λόγον ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν ἐξ αὐτῆς σαρκωθήναι, QUALI, Gregorii Nysseni Epistulae, Leiden 1953, σελ. 26.
οὕτω τε εὐσεβῶς καὶ τὴν ἁγίαν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον
Θεοτόκον αὐτὴν ὁμολογήσαι, ὁ τοιοῦτος ἀνάθεμα ἔστω». [13]. ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία
Βλ. Ι. ΚΑΡΜΙΡΗΣ, Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της 7.32.1: «Θεοτόκον τὴν Μαρίαν καλείτω μηδείς. Μαρία γας
Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Α΄, Αθήνα 19602, ἄνθρωπος ἤν, ἀπὸ ἀνθρώπου δὲ Θεὸν τεχθήναι ἀδύνατον».
σσ. 194. Βλ. HANSEN, Socrates Kirchengeschichten, Berlin 1995, σελ.
380.
[3]. ΩΡΙΓΕΝΗΣ, Ομιλία Στ΄ εις Λουκάν : «τὸ γὰρ μαριὰμ
τὸ τῆς Μαρίας ὄνομα σημαίνει, ὡς ὀνομαστὶ διὰ τούτων [14]. ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, Επιστολή προς
τῆς θεοτόκου μνημονευθήσης». Βλ. Μ. RAUER,Origenes Νεστόριον Α΄, 3: «ἵνα παύσῃ σκάνδαλον οἰκουμενικὸν
Werke, τόμ. Θ΄, σελ. 44. ΩΡΙΓΕΝΗΣ, Ομιλία Ζ΄ εις Λουκάν, εἰ γὰρ καὶ παρερυη λόγος, ὡς ἐπὶ λαοῦ τρέχων,
: «οἱ γὰρ ἐκ τῶν πατέρων τὴν σπορὰς ἔχοντες ἐκείνων ἀλλ’ἐπανορθώσθω ταῖς ἐπισκέψεσι, καὶ λέξιν χαρίσασθαι
εἰσὶ καρποί, καθὼς καὶ τῷ Δαυὶδ ἐρρήθη• ἐκ καρποῦ τῆς τοῖς σκανδαλιζομένοις καταξίωσων, Θεοτόκον ὀναμάζων
κοιλίας σου, τουτ’ἐστὶν οἱ πρόγονοι τῆς παναγίας θεοτόκου τὴν Ἁγίαν Παρθένον». Βλ. E. SCHWARTZ, ActaConciliorum
καὶ αὐτοὶ ἐκ σπορᾶς ἀνδρὸς γεννηθῆντες». Μ. RAUER, Oecumenicorum, τόμ. Α΄, 1, 1, σελ. 24.
Origenes Werke, τόμ. Θ΄, σελ. 50.
[15]. ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, Επιστολή προς
[4]. Η. CROUZEL, “La théologie mariale d’Origène”, Origène. Νεστόριον Γ΄, 12: «Εἴ τις οὐχ ὁμολογεῖ Θεὸν εἶναι κατὰ
Homélies sur S. Luc, Sources Chrétiennes 87, Paris 1962, σελ. ἀλήθειαν τὸν Ἐμμανουήλ, καὶ διὰ τοῦτο Θεοτόκον τὴν
21. Ἁγίαν Παρθένον – γεγέννηκε γὰρ σαρκικὼς σάρκα
γεγονότα τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγον – ἀνάθεμα ἔστω». Βλ. E.
[5]. ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία SCHWARTZ, Acta Conciliorum Oecumenicorum, τόμ. Α΄, 1, 1,
7.32.2: «Καὶ Ὠριγένης ἐν τῷ πρώτῳ τόμῳ τῶν εἰς τὴν σελ. 40.
πρὸς Ῥωμαίους τοῦ Ἀποστόλου Ἐπιστολή, ἑρμηνεύων πως
Θεοτόκος λέγεται, πλατέως ἐξήτασε». Βλ. HANSEN, Socra- [16]. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Έκδοσις Ακριβής της
tes Kirchengeschichten, Berlin 1995, σελ. 381. Ορθοδόξου Πίστεως 3, 12: «Δικαίως καὶ ἀληθῶς Θεοτόκον
τὴν Ἁγίαν Μαρίαν ὀνομάζομεν• τοῦτο γὰρ τὸ ὄνομα ἅπαν
[6]. Το κείμενο του Υπομνήματος στην προς Ρωμαίους τὸ μυστήριον τῆς οἰκονομίας συνίστησιν». Βλ. P. LEDRUX,
επιστολή του Ωριγένη σώζεται σε μια συντομότερη μορφή Jean Damascene. La foi orthodoxe 45-100, Sources Chretiennes
και σε ελεύθερη απόδοση στη λατινική από τον Ρουφίνο. 540, Paris 2011, σελ. 70.
Βλ. QUASTEN, Patrology, τόμ. Β΄: The Ante-Nicene Literature
after Irenaeus, Utrecht 1953, σσ. 49-50.

[7]. Βλ. F. WINKELMANN, Clavis Patrum Graecorum, qua op-
Οι απαρχές της χρήσης του τίτλου Θεοτόκος για την Παρθένο Μαρία Σελίδα 5