Page 5 - Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα

www.pemptousia.gr Τεύχος 26 / Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα / 29 Οκτωβρίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

κή δομή και αντίστοιχους κώδικες συμπεριφοράς. Η Στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων
11
έννοια του δικαιώματος ως εξουσίας, η οποία απαι- Πολιτειών της Αμερικής (1776) συναντούμε μια άλλη
τεί την ικανοποίηση συγκεκριμένου συμφέροντος, δεν έννοια του δικαιώματος. Η αναφορά στα «αναπαλ-
αποτελεί εφεύρεση της νεωτερικότητας. Ως αξίωση λοτρίωτα δικαιώματα» με τα οποία όλοι οι άνθρωποι
- απαίτηση εξασφάλισης των συμφερόντων ατόμων τα «είναι προικισμένοι από τον Δημιουργό», παραπέ-
οποία ανήκαν σε επιμέρους κοινωνικές τάξεις ή ομά- μπει στην έννοια των «δικαιωμάτων» ως των εμφύ-
δες (μονάρχης, αριστοκρατία, κλήρος), προϋπήρχε στη των ικανοτήτων και ιδιοτήτων του ανθρώπου εν γέ-
μεσαιωνική Δυτική Ευρώπη. Η νεωτερικότητα απλά το νει. Η αναγνώριση των δικαιωμάτων αυτών δεν έχει
καθολίκευσε. 12 νομική υπόσταση
και ισχύ εφόσον
Συχνά η πολιτι- δεν προβλέπονται
σμική θεμελίωση κανόνες δικαίου,
των δικαιωμάτων στα πλαίσια της
– με βάση τα ήθη, έννομης τάξης του
τα έθιμα και τις πολιτειακού πλαι-
παραδόσεις μιας σίου (κράτους), οι
κοινωνικής ομά- οποίοι να προστα-
δας - οδηγεί στην τεύουν τα δικαιώ-
υιοθέτηση «ανορ- ματα αυτά.
θολογικών» αντι-
λήψεων και πρα- Ενώ το κράτος
κτικών, όπως για αποτελεί «το ανα-
παράδειγμα, το γκαίο πλαίσιο του
δικαίωμα (εξου- δικαιώματος»,
σία) των γονέων αποτελεί επίσης
να επιλέγουν τον «σπουδαία πηγή
μελλοντικό σύζυγο διακινδύνευσης
των παιδιών τους, Τα ανθρώπινα δικαιώματα, που γεννήθηκαν από αστικές επα- των αγαθών που
που ισχύει σήμερα ναστάσεις μπορούν να μεταμορφωθούν σε δικαιώματα αυτών που αυτά προστατεύ-
σε χώρες της Ασίας πραγματικά αδυνατούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. ουν». Το κρά-
17
(Ινδία, Πακιστάν) τος ως έννοια εί-
-ίσχυε και στη ναι ταγμένο στην
χώρα μας παλιότερα. Υπ’ αυτή την έννοια το δικαίωμα υπηρεσία των ανθρώπων, οι οποίοι είτε ως άτομα,
έχει ιστορικότητα (αλλά και σχετικότητα), διότι στηρί- είτε ως μέλη μιας κοινότητας είναι κατά πολύ ασθε-
ζεται στον ηθικό κώδικα και τις παραδόσεις κάθε επί νέστεροι από αυτό. Το κράτος ως πραγματικότητα
μέρους πολιτισμικής κοινότητας και φυσικά στερείται ελέγχεται από συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές
οικουμενικότητας. 13 ομάδες, οι οποίες μπορούν να στρέψουν την εξου-
σία ενάντια στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσω-
Στη δεύτερη περίπτωση της θεμελίωσης του δικαιώμα- πικότητας του ανθρώπου, και να τη χρησιμοποιή-
τος στην ανθρώπινη φύση και το φυσικό δίκαιο – αντί- σουν ακόμα και για την κατάλυση της αξιοπρέπειάς
ληψη την οποία ανέδειξαν οι μεγάλες αστικές επανα- του . Το δικαίωμα λοιπόν είναι δικαίωμα έναντι της
18
στάσεις στη Δύση - τα δικαιώματα υφίστανται ανεξάρ- εξουσίας, κυρίως της κρατικής εξουσίας. Η λογική
19
τητα από τις ιδιαίτερες πολιτισμικές παραδόσεις των που εισάγει η έννοια των (ατομικών) δικαιωμάτων
μεμονωμένων κοινωνιών και το δίκαιο των κρατών, είναι υποβάλλει μια νέα κατανόηση της πολιτικής κατά
οικουμενικά και ως σύμφυτα με τον άνθρωπο, «απαρά- την οποία «η αντιπαλότητα πολίτη και κράτους,
γραπτα». Κάθε άνθρωπος διαθέτει πολλά στοιχεία τα ατόμου και κοινωνίας» ορίζεται «ως το καθολικής
οποία τον καθιστούν διαφορετικό από κάθε άλλον, όλοι ισχύος νόημα της ‘δημοκρατίας’ και του ‘φιλελευ-
όμως έχουν κάτι κοινό, το οποίο είναι και το πλέον ου- θερισμού’» . Από τη στιγμή που το δικαίωμα απο-
20
σιώδες, έχουν την ανθρώπινη ιδιότητα. 14 τελεί εξουσία - απαίτηση έναντι του κράτους, το δε
κράτος ασκεί εξ ορισμού εξουσία επί του φέροντος
Η χορήγηση αλλά και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων το δικαίωμα πολίτη, είναι αναπόφευκτη η σύγκρου-
αποτελεί αποκλειστική δυνατότητα του κράτους. Μό- ση μεταξύ τους, εκτός εάν η εξουσία του κράτους
νον αυτό είναι ταυτόσημο με την έννοια της έννομης αποτελεί τη συνισταμένη της εξουσίας των πολιτών.
τάξης, η οποία και αποτελεί το αποκλειστικό πλαί- Είναι επίσης βέβαιο ότι τα ανθρώπινα δικαιώμα-
σιο εντός του οποίου είναι δυνατή η ανάπτυξη και τα, που γεννήθηκαν από αστικές επαναστάσεις και
η άσκηση του δικαιώματος. «Το δικαίωμα απορρέει τη λογική του φιλελευθερισμού, μπορούν να μετα-
από κάποιο σύστημα Δικαίου» . Προδικαιϊκό ή προ- μορφωθούν σε δικαιώματα αυτών που πραγματικά
15
κρατικό δικαίωμα δεν είναι νομικά νοητό. αδυνατούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.
16

Σελίδα 5