Page 7 - Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα

www.pemptousia.gr Τεύχος 26 / Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα / 29 Οκτωβρίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

Η εξέλιξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε θεσμικό αστική και εντός της διεθνούς εννόμου τάξεως αξία.
επίπεδο, ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες αλλά και
τη φαντασία των εμπνευστών τους και των επαναστα- Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα λόγω
τών του 19ου αι. και της ραγδαίας ανάπτυξης των ΜΜΕ η κοινή γνώμη
αναδείχτηκε σε ισχυρότατο πολιτικό μέσο στο εσωτε-
Τα ατομικά δικαιώματα αποτελούν πλέον μέρος της ρικό των χωρών αλλά και στη διεθνή πολιτική σκηνή. Η
πρώτης γενιάς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μαζί διάδοση και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
με τα πολιτικά δικαιώματα. Τα ατομικά δικαιώματα αποτελεί σήμερα για τη διεθνή κοινή γνώμη το μέτρο
έχουν αρνητικό περιεχόμενο ενώ τα πολιτικά ενεργη- πολιτισμού των κρατών. Ένα κράτος καταγράφεται ως
τικό. Τα πρώτα θεμελιώνουν την αξίωση του ατόμου πολιτισμένο στη συνείδηση της παγκόσμιας κοινωνίας
έναντι της εξουσίας, ώστε να μην απειλείται η ανθρώ- στο βαθμό που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. 33
πινη ελευθερία - «αυτονομία», ενώ τα δεύτερα αφο- Σε αντίθεση με την περίοδο πριν από το Β΄ Παγκόσμιο
ρούν στη συμμετοχή του στην άσκηση της κρατικής Πόλεμο, σήμερα κανένα κράτος δεν τολμά να εκφρα-
εξουσίας. 27 στεί κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων34.

Στη δεύτερη γενιά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων 1.5 Ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
εντάσσονται τα «κοινωνικά» δικαιώματα. Πρόκειται
για δικαιώματα με θετικό περιεχόμενο και αφορούν Για την ορθή κατανόηση της ιδέας των δικαιωμάτων
παροχές υπηρεσιών και αγαθών εκ μέρους της κρα- του ανθρώπου οφείλουμε να διακρίνουμε ανάμεσα σε
τικής εξουσίας (παιδεία, υγεία, κοινωνική ασφάλιση αυτά και τις ιστορικές προδρομικές μορφές τους, «με-
κλπ). Τέλος στην τρίτη γενιά εντάσσονται τα δικαι- ταξύ της ιδέας των δικαιωμάτων του ανθρώπου που
ώματα που αφορούν στην προστασία του περιβάλλο- είναι ‘μοντέρνο’ φαινόμενο και των διαφόρων προμο-
ντος, των καταναλωτών, της οικονομικής και πολιτιστι- ντέρνων θρησκευτικών ή φιλοσοφικών τους ριζών» 35
κής ανάπτυξης, της ειρήνης κλπ. Κοινός τόπος για όλα
τα δικαιώματα είναι η θέσπιση κανόνων δικαίου και Κοινό τόπο σε όλες τις παραδοσιακές πολιτιστικές και
θεσμών από την κατεστημένη εξουσία. 28 θρησκευτικές αντιλήψεις αποτελεί το κοινό καλό, χω-
ρίς απαραίτητα να ευαγγελίζεται την προστασία της
1.4 Θεμελιώδη Δικαιώματα ανθρώπινης ύπαρξης και της ανθρώπινης αξιοπρέπει-
ας. Είναι γεγονός ότι όλες οι μεγάλες θρησκείες ευαγ-
Οι περισσότεροι σήμερα κατατείνουν στη χρήση του γελίζονται μια ηθική με οικουμενικό χαρακτήρα και
όρου «θεμελιώδη δικαιώματα», ο οποίος καθιερώθηκε κατά συνέπεια η οικουμενικότητα αποτελεί στοιχείο
από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του των μεγάλων πολιτισμών. Σε κάθε περίπτωση όμως
Ανθρώπου του 1948, χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια αυτή αφορά μόνο εκείνους τους ανθρώπους, οι οποί-
από μεταγενέστερες διακηρύξεις ή συμβάσεις και θε- οι ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των συγκεκριμένων
ωρείται όρος με ουδέτερο περιεχόμενο και κατά τινές θρησκειών. Είναι επίσης γεγονός ότι σε όλους τους πο-
«όρος γένους» υπό τον οποίο είναι εύκολο να υπα- λιτισμούς υπάρχουν κοινωνικές ομάδες προς τις οποίες
χθούν οι διάφορες κατηγορίες των δικαιωμάτων. 29 εκφράζεται περιφρόνηση και αποκλείονται από τα κοι-
νωνικά οφέλη, είτε πρόκειται για τις γυναίκες και τους
Οι διακηρύξεις και τα περισσότερα από 250 κείμενα30 δούλους, είτε για τους ομοφυλόφιλους, τους μετανά-
(συμβάσεις, συνθήκες, σύμφωνα, πρωτόκολλα κλπ), στες, τις θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες, τα άτο-
που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, συγκεντρώ- μα με χρόνιες ασθένειες και ειδικές ανάγκες κλπ36.
νουν τις θεμελιώδεις αξίες οι οποίες αναφέρονται στις Τα άτομα αυτά στερούνται παντός δικαιώματος, οδη-
ουσιαστικές πτυχές της ανθρώπινης ζωής , δικαιώνο- γούνται στο περιθώριο, βιώνουν τον αποκλεισμό, αντι-
31
ντας έτσι το χαρακτηρισμό τους ως θεμελιωδών δικαι- μετωπίζονται με εχθρότητα από την κοινωνία, η οποία
ωμάτων. δεν τους συγχωρεί το γεγονός ότι είναι «διαφορετι-
κοί». Για τους περισσότερους από μας τα ανθρώπινα
Τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν πλέον διεθνή χαρα- δικαιώματα έρχονται να θεραπεύσουν αυτήν ακριβώς
κτήρα και αυτό γίνεται φανερό από την ομοιότητα που την ανάγκη της αποδοχής του «διαφορετικού» ως ισό-
παρουσιάζουν οι διατάξεις των σύγχρονων συνταγμά- τιμου μέλους της κοινωνίας και της προστασίας του. Η
των, που αφορούν στην κατοχύρωσή τους. Στα πλαίσια μελέτη της ιστορίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα
του δημοκρατικού κράτους τα ατομικά, πολιτικά και μας αποκαλύψει όλες τις πτυχές του ζητήματος, δεδο-
κοινωνικά δικαιώματα είναι συνταγματικά κατοχυρω- μένου ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα ούτε αυτονόητα
μένα και η πρόοδος της νομικής επιστήμης εγγυάται υπήρξαν, ούτε αδιαμφισβήτητα από της εμφανίσεως
την περαιτέρω κατοχύρωση και προστασία τους. Έξω τους και εξής.
από τα όρια του κράτους και στο επίπεδο του διεθνούς
δικαίου η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Τα δικαιώματα του ανθρώπου, με τη σύγχρονη έννοια,
ξεκίνησε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Η έννοια του είναι μια ιδέα σχετικά νέα, παρόλο που οι αγώνες του
δικαιώματος, το οποίο «τονίζει την αναγνωρισμένη ανθρώπου για το δίκαιο είναι τόσο παλιοί όσο και η
από την έννομη τάξη αξίωση» αποκτά πλέον ουσι- ανθρωπότητα.
37
32
Σελίδα 7