Page 13 - Kouroutaki_Xristougenna

θεωρείται δικαίως μέλος και συνομιλητής της περίφημης γενιάς του ’30. Ο
Χατζηκυριάκος-Γκίκας ζωγραφίζει χρησιμοποιώντας έντονο φως και χρώμα. Είναι η
εποχή που η Γενιά του ’30 αναζητεί τα χαρακτηριστικά της ελληνικότητας. Στο έργο
του “Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο”, (ελαιογραφία σε Μουσαμά), ο Χατζηκυριάκος-
Γκίκας παρουσιάζει το χώρο με αισθητική και σχεδιαστική κομψότητα, αλλά και
αφαίρεση. Εδώ, επιχειρεί ένα παιχνίδι με τις κλίμακες, με ταυτόχρονη παράθεση
διαφορετικών επιπέδων.

Ενδιαφέροντα στοιχεία του έργου είναι η έντονη χρωματική
διαφοροποίηση, τα λαμπερά χρώματα, η κινητικότητα και η ρυθμική οργάνωση της
σύνθεσης, στοιχεία που αποτυπώνουν τη προσφορά του καλλιτέχνη στην εξέλιξη της
ελληνικής τέχνης. Ο ίδιος είχε δηλώσει πως επηρεάστηκε βαθύτατα από το έργο του
Ματίς, του ανατρεπτικού ζωγράφου που χρησιμοποιούσε το χρώμα ως
αρχιτεκτονικό μέσο. Το ίδιο σημαντική ήταν η επίδραση που δέχθηκε από τους
κυβιστές Μπρακ και Πικάσο, στο Παρίσι του ’20. Κατόρθωσε λοιπόν με ένα μοναδικό
τρόπο να ενσωματώσει στο έργο του τις κατακτήσεις της μοντέρνας ευρωπαϊκής
τέχνης. Τελευταίος σταθμός, στο εικαστικό μας ταξίδι, δύο έργα του ζωγράφου
Παναγιώτη Τέτση, με θέμα την απεικόνιση της λαϊκής δοξασίας των Καλικαντζάρων.
Σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, από τα Χριστούγεννα έως την παραμονή των Φώτων,
ζωντανεύει ο σχετικός θρύλος.

Σύμφωνα με τη λαϊκή φαντασία, τα δύσμορφα αυτά τερατάκια είναι
καταδικασμένα να ζουν κάτω από τη γη, πριονίζοντας όλο το χρόνο το δέντρο που
στηρίζει τον πάνω κόσμο. Τα Χριστούγεννα, όμως, που το πριόνισμα κοντεύει να
τελειώσει, αποφασίζουν να επισκεφθούν τους ανθρώπους, πειράζοντάς τους με
κάθε είδους αταξία και πονηριά! Τους καλικάντζαρους αποτύπωσε ο ζωγράφος
Τέτσης, με εκφραστικότητα και χιούμορ, στο βιβλίο “Αερικά, ξωτικά και
καλικάντζαροι” του Θάνου Βελλουδίου. Το βιβλίο του Βελλουδίου αποτελεί μια
τεκμηριωμένη μελέτη των Ελληνικών παραδόσεων που σχετίζονται με τους
καλικάντζαρους και συνοδεύεται από πίνακες καταξιωμένων ζωγράφων.

Τα έργα αυτά του Τέτση με θέμα τους καλικάντζαρους δεν είναι
αντιπροσωπευτικά της φωτοτροπικής και χρωματικής ζωγραφικής του καλλιτέχνη.
Επιλέχθηκαν όμως γιατί η θεματική τους σχετίζεται με τα Χριστουγεννιάτικα έθιμα
και παραδόσεις. Στο έργο αυτό απεικονίζεται η εμφάνιση των καλικαντζάρων στους
Αέρηδες, στην Πλάκα, την παραμονή της Γέννησης του Χριστού. Μπορεί να διακρίνει
κανείς τη σκηνή της Γέννησης του Χριστού, ενώ, λίγο παρακάτω, εικονίζονται απλοί
καθημερινοί άνθρωποι να χορεύουν, ένας λατερναντζής να παίζει τη λατέρνα και
ένας ακόμη άντρας να χτυπά το ντέφι. Οι καλικάτζαροι βγαίνουν από το πηγάδι και
τρομάζουν τους ανθρώπους. Στα έγκατα της γης, οι υπόλοιποι καλικάντζαροι
συνεχίζουν το πριόνισμα του δέντρου.

Ο Τέτσης καταφέρνει να συνδυάσει εδώ τη βυζαντινή αγιογραφία (στην
απόδοση των ιερών προσώπων) με τη λαϊκή τέχνη, καθώς οι απεικονίσεις των
απλών ανθρώπων είναι συνδεδεμένες με τις κοινές παραδόσεις, τα συλλογικά

12