Κανών α’, ᾨδὴ ε’, τῆς ἘορτῆςἮχος α’
Ὁ Εἱρμὸς
Ακούστε την δ’, ε’, και στ’ ωδή του Κανόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου από το Βατοπαιδινό χορό:
Ακολουθεί θεολογική και ερμηνεία της ε’ ωδής του Κανόνα από τον έγκριτο φιλόλογο και συγγραφέα Μιχαήλ Κουτσό.
«Τὸ θεῖον καὶ ἄρρητον κάλλος, τῶν ἀρετῶν σου Χριστὲ διηγήσομαι· ἐξ ἀϊδίου γὰρ δόξης συναΐδιον, καὶ ἐνυπόστατον λάμψας ἀπαύγασμα, παρθενικῆς ἀπὸ γαστρός, τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ, σωματωθεὶς ἀνέτειλας ἥλιος».
Απλή Σύνταξη
Τὸ θεῖον καὶ ἄρρητον κάλλος τῶν ἀρετῶν Σου, Χριστέ, διηγήσομαι·
ἐξ ἀιδίου γὰρ δόξης συναΐδιον καὶ ἐνυπόστατον λάμψας ἀπαύγασμα παρθενικῆς ἀπὸ γαστρός τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ,
σωματωθεὶς ἀνέτειλας ἥλιος
Μετάφραση
Για την θεία και ανέκφραστη ομορφιά των αρετών σου, Χριστέ μου,
θα μιλήσω, διότι ανέτειλες ως ο ήλιος και αφού πήρες
από την αιώνια δόξα και έλαμψες ως αιώνιο και ομοούσιο απαύγασμα
(απόγονος) του Πατρός και παρθενικής κοιλιάς γι’ αυτούς
που βρίσκονται στο σκοτάδι και την σκιά.
Ερμηνεία
Οι αρετές του Χριστού, Υιού του Θεού, είναι οι ίδιες με τις αρετές του Θεού Πατέρα, οι οποίες είναι σε υπερμέγιστο βαθμό ή μάλλον σε ανυπολόγιστο βαθμό, όπως η Πανσοφία, η Παντοδυναμία, η Απόλυτη Αγάπη και γενικά όλες εκείνες τις αρετές που το Άγιο Πνεύμα χορηγεί στους ανθρώπους, που έχουν καθαρή καρδιά. Είναι δε τόσο μεγάλες ώστε ο προφήτης Αββακούμ να λέει «εκάλυψε ουρανούς η Αρετή σου», το οποίο αξιοποιήθηκε και σε ανάλογο τροπάριο. Οι αρετές του Χριστού είναι «άρρητες δια το μέγεθος και ανεξαρίθμητοι δια το πλήθος», γράφει ο Μέγας Βασίλειος. Και ο Γρηγόριος ο Παλαμάς χαρακτηρίζει τις αρετές του Χριστού «ενέργειες», κτιστές, δημιουργήματα του Θεού, και τις αντιδιαστέλλει με την ουσία του άκτιστου Θεού.
Αυτές τις αρετές του Θεού έχουν μια ανέκφραστη ομορφιά και είναι άρρητες, γιατί είναι θεϊκές. Κι όμως ο υμνογράφος επιχειρεί να μιλήσει γι’ αυτές εκφράζοντας απορία και θαυμασμό, πώς ο συναΐδιος ( αιώνιος και αυτός) με τον Θεό Πατέρα και ενυπόστατος (έχει την ίδια υπόσταση) ως προς την ουσία που αποτελεί το απαύγασμα, τη φωτεινή δόξα, του Θεού Πατέρα, παίρνει σάρκα και οστά από την Παρθένο Μαρία, για να λάμψει και να φωτίσει αυτούς που βρίσκονται μέσα στη σκιά και το σκοτάδι. Είναι προφανής η εγκωμιαστική διάθεση του υμνογράφου, ο οποίος με το τέλος της επίγειας ζωής της Παρθένου Μαρίας, κάνει έναν απολογισμό για το θαύμα της επίγειας παρουσίας της. Σε αυτήν οφείλεται το ότι ανέτειλε ο Ήλιος της δικαιοσύνης, που φωτίζει τους ανθρώπους, ώστε να επιδιώκουν στη ζωή τους την δικαιοσύνη.
Η αναφορά «τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ» είναι παρμένη από τον προφήτη Ησαΐα, γι’ αυτό και η Πέμπτη Ωδή είναι αφιερωμένη σε αυτόν.
Κείμενο ( α΄ τροπάριο ε΄ Ωδής)
Ὡς ἐπὶ νεφέλης Παρθένε, τῶν Ἀποστόλων ὁ δῆμος ὀχούμενος,
πρὸς τὴν Σιὼν ἐκ περάτων λειτουργῆσαί σοι,
τῇ νεφέλῃ τῇ κούφῃ ἠθροίζετο,
ἀφ’ ἧς ὁ Ὕψιστος Θεός, τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ,
δικαιοσύνης ἔλαμψεν ἥλιος.
Απλή σύνταξη
ὁ δῆμος τῶν Ἀποστόλων ὀχούμενος ως ἐπὶ νεφέλης, Παρθένε, ,
ἐκ περάτων λειτουργῆσαί σοι πρὸς τὴν Σιὼν
ἠθροίζετο τῇ νεφέλῃ τῇ κούφῃ,
ἀφ’ ἧς ὁ Ὕψιστος Θεός ἔλαμψεν
ἥλιος δικαιοσύνης τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ,
Μετάφραση
Ο χορός των Αποστόλων, Παρθένε, εποχούμενος σαν σε νεφέλη
συγκεντρώνονταν από τα πέρατα της γης προς την Σιών
για να παραστούν στην κηδεία σου, γιατί και εσύ είσαι
η ανάλαφρη νεφέλη, από την οποία έλαμψε ο Ύψιστος Θεός
ως ο Ήλιος της Δικαιοσύνης γι’ αυτούς που βρίσκονται
στη σκιά και το σκοτάδι.
Ερμηνεία
Για την θαυματουργική προσέλευση των Αποστόλων στην Κοίμηση της Θεοτόκου γίνεται λόγος σε πολλά τροπάρια της εορτής, όπως: «νεφέλαι τοὺς Ἀποστόλους αἰθερίους διήρπαζον, καὶ κοσμικῶς διεσπαρμένους ὁμοχώρους παρέστησαν τῷ ἀχράντῳ σου σώματι…Θεαρχίῳ νεύματι, πάντοθεν οἱ θεοφόροι Ἀπόστολοι, ὑπὸ νεφῶν μεταρσίως αἰρόμενοι». Αλλού βλέπουμε να γίνεται λόγος για νεφέλη και αλλού για νεφέλες. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η νεφέλη του κάθε Αποστόλου και αγίου προσώπου ήταν συνενωμένες με την ενότητα της πίστεως και έτσι φαίνονταν ως μια νεφέλη.
Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι η συμβολική σημασία της νεφέλης. Στο όρος που ανέβηκε ο Μωυσής να πάρει τις δέκα εντολές, ο Θεός παρουσιάστηκε μέσα σε νεφέλη, καθώς το όρος «όλον εκαπνίζετο». Νεφέλη σκέπαζε τους Εβραίους στην πορεία τους προς την γη της Επαγγελίας, για να μην τους κάψει ο ήλιος μέσα στην έρημο, όταν βάδιζαν την ημέρα. Κατά την Ανάληψη του Κυρίου και πάλι ο Θεός εμφανίζεται ως νεφέλη και ακούγεται και η φωνή του: «ἔτι αὐτοῦ λαλοῦντος ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς, καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα, Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· ἀκούετε αὐτοῦ. (Ματθ.17.5). Κάτι ανάλογο περιγράφεται και στις Πράξεις των Αποστόλων: «καὶ ταῦτα εἰπὼν βλεπόντων αὐτῶν ἐπήρθη͵ καὶ νεφέλη ὑπέλαβεν αὐτὸν ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν. (Πραξ.1,9)1. Αλλά και κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού μέσα σε νεφέλη θα έρθει: «καὶ τότε ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν νεφέλῃ μετὰ δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς» (Λουκ, 21.27)
Το φαινόμενο αυτό το παρατηρούμε και στον Όμηρο, όπου ο Πρίαμος για να πάει στην σκηνή του Αγαμέμνονα χωρίς να τον εμποδίσουν οι στρατιώτες του, μεταφέρθηκε στην σκηνή του με νεφέλη. Η ομοιότητα αυτή μόνο με την θεωρία του «Σπερματικού Λόγου» εξηγείται, κατά την οποία η ελληνική σκέψη εμπεριείχε σπέρματα της Αληθείας του Θεού, γι’ αυτό και χρησίμευσε ως προετοιμασία της έλευσης της χριστιανικής πίστης.
Υπάρχει όμως και μία άλλη νεφέλη, η οποία χαρακτηρίζεται ως «κούφη». «Ο καθήμενος εν δόξη, επί θρόνου θεότητος, εν νεφέλη κούφη, ήλθεν Ιησούς ο υπέρθεος, τη ακηράτω παλάμη και διέσωσε, τους κραυγάζοντας· Δόξα, Χριστέ, τη δυνάμει σου» (Δ΄Ωδή του Ακαθ. Ύμνου) Αυτή η νεφέλη είναι η Παναγία και όπως το σύννεφο είναι ψηλά, έτσι και η Παναγία είναι ψηλά, πάνω από όλα τα γήινα, κι ακόμα είναι «κούφη», ανάλαφρη, γιατί δεν της βαραίνουν οι αμαρτίες, γιατί ήταν απαλλαγμένη από κάθε «προαιρετική αμαρτία και εμπαθή λογισμό». Κατά άλλη ερμηνεία «η κούφη νεφέλη» είναι η ανθρώπινη ύπαρξη, την οποία «εφόρεσε» ο Κύριος και η οποία ήταν και αυτή απαλλαγμένη από κάθε αμαρτία.
Από την «κούφη νεφέλη» ξεπρόβαλε ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, ο Χριστός, ο οποίος, όπως μέσα από τα σύννεφα ξεπροβάλλει η φυσικός ήλιος και φωτίζει τους πάντες, έτσι ξεπρόβαλε και ο Χριστός, για να φωτίσει αυτούς που βρίσκονται στην σκιά της αμαρτίας και στο σκότος της πλάνης.
Και σε άλλο σημείο χαρακτηρίζεται ως ολόφωτη νεφέλη, η οποία επισκιάζει και προστατεύει τους πιστούς: «Νεφέλη ολόφωτε, η τους πιστούς απαύστως επισκιάζουσα».Ο υμνωδός δανείζεται την εικόνα απ’ τον προφήτη Ησαΐα: «πάντα τα περικύκλω (Σιών) σκιάζει νεφέλη… και πάση τη δόξη σκεπασθήσεται και έσται… εν σκέπη» (δ’ 5 – 6) για να προεικονίσει την ακαταμάχητη σκέπη και προστασία της Θεοτόκου. Στην Π. Διαθήκη, εξάλλου, η Θεοτόκος προτυπώνεται επανειλημμένα ως «νεφέλη», κάθε φορά υπό διαφορετική σημασία. Έτσι στην «νεφέλη» της Εξόδου προτυπώνεται η Παναγία η Οδηγήτρια: «Ο Θεός ηγείτο (των Εβραίων), ημέρας μεν εν στύλω νεφέλης, δείξαι αυτοίς την οδόν» (ιγ’ 21). Ενώ στον Ησαΐα πάλι η Θεομήτωρ προεικονίζεται σαν «κούφη νεφέλη» (= ελαφριά και ευκίνητη), σε σχετική προφητεία της φυγής εις Αίγυπτον: «Ιδού Κύριος κάθηται επί νεφέλης κούφης και ήξει εις Αίγυπτον και σεισθήσεται τα χειροποίητα της Αιγύπτου από προσώπου αυτού».
Ο υμνογράφος «παίζει» με την νεφέλη, τον ήλιο, την σκιά και το σκότος και δίνει ξεχωριστό νόημα στην κάθε λέξη. Η νεφέλη είτε των Αποστόλων είτε της Παναγίας είναι μισοφωτεινή σε αντίθεση με τον ολόφωτο ήλιο του Χριστού. Η διαφορά είναι εμφανής. Μεγαλύτερη όμως διαφορά ή μάλλον αντίθεση έχει η σκιά της αμαρτίας και το σκότος της πλάνης από τα νέφη και τον ήλιο. Η απουσία του ήλιου αλλά και της νεφέλης επιφέρει την σκιά και το σκοτάδι. Η ολόφωτη λοιπόν νεφέλη έφερε στο φως τον Ήλιο της Δικαιοσύνης.
Κείμενο (β΄ τροπάριο της ε΄ Ωδής)
Σαλπίγγων θεόληπτοι γλῶσσαι, τῶν θεολόγων ἀνδρῶν εὐηχέστερον,
τῇ Θεοτόκῳ ἐβόων τὸν ἐξόδιον, ἐνηχούμεναι ὕμνον τῷ Πνεύματι.
Χαίροις ἀκήρατε πηγή, τῆς τοῦ Θεοῦ ζωαρχικῆς,
καὶ σωτηρίου πάντων σαρκώσεως.
Άπλή σύνταξη
θεόληπτοι γλῶσσαι τῶν θεολόγων ἀνδρῶν εὐηχέστερον σαλπίγγων
ἐβόων τῇ Θεοτόκῳ τὸν ἐξόδιον, ἐνηχούμεναι ὕμνον τῷ Πνεύματι.
Χαίροις ἀκήρατε, πηγή τῆς τοῦ Θεοῦ ζωαρχικῆς
καὶ σωτηρίου σαρκώσεως πάντων.
Μετάφραση
Οι θεόπνευστες γλώσσες των θεολόγων ανδρών (Αποστόλων)
έψαλλαν πιο δυνατά και από σάλπιγγες στην Θεοτόκο το νεκρώσιμο άσμα
απηχώντας ύμνο εμπνευσμένο από το Άγιο Πνεύμα:
«Να χαίρεσαι Αγνή, εσύ που είσαι η αιτία της σαρκώσεως του Θεού,
από την οποία πήγασε η ζωή και η σωτηρία όλων».
Ερμηνεία
Εδώ πρέπει να δώσουμε εξηγήσεις: «θεόληπτοι γλῶσσαι τῶν θεολόγων ἀνδρῶν». Οι Απόστολοι εδώ χαρακτηρίζονται ως Θεολόγοι και δίκαια, διότι αυτοί πρώτοι είδαν τον Θεό και αυτοί πρώτοι μίλησαν για το Θεό σε όλα τα πέρατα της γης. Ο ίδιος ο Πέτρος σε ένα τροπάριο της εορτής χαρακτηρίζεται ως « ἡ τιμιωτάτη κορυφαία τῶν θεολόγων ἀκρότης». Όσο για τις «γλώσσες», που μας θυμίζουν τις πύρινες γλώσσες στα κεφάλια των Αποστόλων κατά την Πεντηκοστή, σχετίζονται με τους ύμνους που όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά έπλεκαν στην Θεοτόκο. Αυτό τονίζεται σε διάφορα τροπάρια της εορτής, όπως: «ἐκφαντορικαῖς θεολογίαις ὑμνολογοῦντες, τὸ θεῖον καὶ ἐξαίσιον, τῆς Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ οἰκονομίας μυστήριον». Καθώς και το: «Ἐκ περάτων συνέδραμον, Ἀποστόλων οἱ πρόκριτοι, ἐν χαρᾷ ἀνεβόων σοι· Χαῖρε ὄχημα, τῆς Θεότητος ὅλης», αλλά και όλη η γη στενάζει και προσφωνεί την εξόδιο ακολουθία, ενώ συγχρόνως χαίρεται για την μεγάλη ευλογία που της φύλαγε ο Υιός της και Θεός της με την Μετάστασή της. «πᾶσα ἡ γῆ δὲ εὐφραίνεται, ᾠδὴν σοι ἐξόδιον προσφωνοῦσα τῇ Μητρί».
Αλλά και οι πατέρες της εκκλησίας, όπως ο Ιωάννης Δαμασκηνός, φαντάζεται την Εύα και τον Αδάμ να έρχονται στην νεκρική κλίνη της Θεοτόκου και να ανοίγουν διάλογο για την δικιά τους αποτυχία, την οποία διόρθωσε η Παναγία με την εν γένει ζωή της. «Ημείς εκλείσαμεν τον παράδεισον, συ του της ζωής ξύλου την είσοδον ανεπέτασας. Εκ των χρηστών δι’ ημών ήλθε τα λυπηρά, διά σου εκ των λυπηρών επανήλθεν ημίν τα χρηστότερα». Είναι πολύ πλούσιες οι προσφωνήσεις προς την Παναγία από όλους τους παρευρισκομένους: «χαῖρε μόνη, τὰ ἐπίγεια τοῖς ἄνω, τῷ τοκετῷ σου συνάψασα»….» «τὴν φωνὴν τοῦ Γαβριήλ μελῳδοῦντες ἀνεβόων· «Χαῖρε κεχαριτωμένη, Παρθένε Μήτηρ ἀνύμφευτε, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ».
Ήδη ο προφητάναξ Δαυίδ μίλησε για αυτές τις ώρες της κηδείας της Θεοτόκου: «Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου εν ιματισμώ διαχρύσω, περιβεβλημένη πεποικιλμένη» (Ψαλμ. 44:10). Όλες οι προσφωνήσεις έχουν ένα κοινό γνώρισμα: αναγνωρίζουν ότι στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου πραγματοποιήθηκε το σχέδιο του Θεού για την σωτηρία του ανθρώπου.
Κανών β’, ᾨδὴ ε’, τῆς Ἐορτῆς Ἦχος δ’
Ὁ Εἱρμὸς
«Ἐξέστη τὰ σύμπαντα, ἐπὶ τῇ θείᾳ δόξῃ σου·
σὺ γὰρ ἀπειρόγαμε Παρθένε, γῆθεν μετέστης πρὸς αἰωνίους μονάς,
καὶ πρὸς ἀτελεύτητον ζωήν, πᾶσι τοῖς ὑμνοῦσί σε, σωτηρίαν βραβεύουσα».
Απλή Σύνταξη
Τὰ σύμπαντα εξέστη (εξέστησαν) ἐπὶ τῇ θείᾳ δόξῃ σου,
(ἐν τῇ σεπτῇ Κοιμήσει σου, ἐν τῇ σεπτῇ Εἰσόδῳ σου)·
σὺ γὰρ, ἀπειρόγαμε Παρθένε, ἔσχες ἐν μήτρᾳ τὸν ἐπὶ πάντων Θεόν,
καὶ τέτοκας ἄχρονον Υἱόν βραβεύοντα σωτηρίαν πᾶσι τοῖς ὑμνοῦσι σε.
Μετάφραση
Όλη η κτίση εξεπλάγη με τη θεία δόξα που απέκτησες,
γιατί εσύ, Απειρόγαμε Παρθένε, βάσταξες στην κοιλιά σου
τον Θεό των πάντων και γέννησες τον άχρονο Υιό ,
ο οποίος επιβραβεύει με τη σωτηρία τους αυτούς που σε υμνούν.
Ερμηνεία
«Εξέστη τα σύμπαντα επί τη θεία δόξη σου», λέει προς την Παναγία ο υμνογράφος στην πέμπτη ωδή. Αλλά, τι είδους δόξα είναι αυτή, που προκαλεί το θαυμασμό όλης της Δημιουργίας; Προέρχεται, ακριβώς, από το γεγονός που είδαμε παραπάνω: ότι, δηλαδή, η Παρθένος «έσχεν εν γαστρί και έτεκεν τον Εμμανουήλ». Στη μήτρα της φιλοξένησε το Θεό και γέννησε τον άχρονο Υιό, που χαρίζει ως βραβείο τη σωτηρία, σ’ όσους τιμούν και υμνούνε τη Μητέρα Του!
Όλος ο κόσμος, κτιστός και άκτιστος, υλικός και νοερός, άνθρωποι και άγγελοι εξεπλάγησαν με την μεγάλη δεν θα έλεγα τύχη αλλά δωρεά του δωρεοδότη Θεού προς την Παναγία. Το θείο Σχέδιο προέβλεπε για τη Γέννηση του Υιού και Λόγου του Θεού μια αγνή, αμίαντη και αμόλυντη παρθένο, που έζησε μέσα στον ναό του Θεού, έκανε τον εαυτό της ναό του Θεού, για να κατοικήσει και να γεννηθεί μέσα στα σπλάχνα της ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος δίνει στους πιστούς ως βραβείο τη σωτηρία τους.
Για τη δόξα αυτή που πήρε η Θεοτόκος με την Γέννηση του Υιού του Θεού η εκκλησία την υμνεί και θεωρεί ότι η δόξα αυτή είναι ανώτερη και από τη δόξα των αγγελικών ταγμάτων, των Χερουβίμ και τα Σεραφείμ: «Την τιμιωτέραν των Χερουβιμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ» διότι γνωρίζει πολύ καλά ότι υμνεί «την αδιαφθόρως τεκούσαν Θεόν Λόγον…»
Κείμενο (α΄ τροπάριο ε΄ Ωδης)
Κροτείτωσαν σάλπιγγες, τῶν θεολόγων σήμερον,
γλῶσσα δὲ πολύφθογγος ἀνθρώπων, νῦν εὐφημείτω,
περιηχείτω ἀήρ, ἀπείρῳ λαμπόμενος φωτί·
Ἄγγελοι ὑμνείτωσαν, τῆς Παρθένου τὴν Κοίμησιν.
Απλή σύνταξη
Σάλπιγγες τῶν θεολόγων κροτείτωσαν σήμερον,
γλῶσσα δὲ πολύφθογγος ἀνθρώπων εὐφημείτω νῦν, ,
ἀήρ λαμπόμενος ἀπείρῳ φωτί περιηχείτω ,
Ἄγγελοι ὑμνείτωσαν τὴν Κοίμησιν τῆς Παρθένου.
Μετάφραση
Οι σάλπιγγες των θεολόγων (Αποστόλων) ας ακουστούν σήμερα.
Η πολυφωνική γλώσσα του ανθρώπου ας εκφωνήσει εγκώμια
Ο αέρας λαμπερός από το άπειρο φως ας περιχυθεί
Οι Άγγελοι ας υμνήσουν την Κοίμηση της Παρθένου
Ερμηνεία
Ο υμνογράφος από ένθεο ζήλο καλεί σε αυτόν τον πανηγυρισμό όλους, Θεολόγους, ανθρώπους, Αγγέλους ακόμη και τον αέρα να συμμετάσχουν στην Κοίμηση της Παρθένου, ο καθένας με τον τρόπο του. Οι Θεολόγοι, δηλαδή οι Απόστολοι, που πρώτοι άκουσαν και κήρυξαν τον λόγο του Θεού, να σαλπίσουν τα ιερά σαλπίσματα. Οι άνθρωποι με την πολυφωνική τους γλώσσα ας εκφωνήσουν εγκώμια. Ο αέρας λαμπερός από το φως της Παναγιάς, που ανεβαίνει προς τον ουρανό, ας περιχυθεί και να φωτίσει όλον τον κόσμο. Τέλος οι Άγγελοι να υμνήσουν την Παναγία μας, όπως υμνούν τον Θεό Πατέρα μας. Και βέβαια και ο ίδιος ο υμνογράφος εγκωμιάζει την Μητέρα του Θεού με τον ποιητικό του λόγο. Όλοι λοιπόν επιστρατεύονται, όπως συμβαίνει με σημαντικά δημόσια πρόσωπα. Ο εορτασμός όμως αυτός δεν μπορεί να συγκριθεί με τον εορτασμό των ανθρώπων αυτών, γιατί σε αυτόν τον εορτασμό συμμετέχει όλη η κτίση, ορατή και αόρατη
Κείμενο (β΄ τροπάριο ε΄ Ωδής)
Τὸ σκεῦος διέπρεπε, τῆς ἐκλογῆς τοῖς ὕμνοις σου,
ὅλος ἐξιστάμενος Παρθένε, ἔκδημος, ὅλως,
ἱερωμένος Θεῷ, τοῖς πᾶσι θεόληπτος καὶ ὢν,
ὄντως καὶ δεικνύμενος, Θεοτόκε πανύμνητε.
Απλή σύνταξη
Τὸ σκεῦος τῆς ἐκλογῆς διέπρεπε τοῖς ὕμνοις σου,
ὅλος ἐξιστάμενος, Παρθένε, ἔκδημος ὅλως,
ἱερωμένος Θεῷ, θεόληπτος τοῖς πᾶσι καὶ ὢν,
ὄντως καὶ δεικνύμενος, Θεοτόκε πανύμνητε
Μετάφραση
Το σκεύος της εκλογής διέπρεπε με τους ύμνους σου
ευρισκόμενος όλος σε έκσταση,
αποχωρισμένος εντελώς από τους ανθρώπους,
αφιερωμένος στον Θεό, ήταν και φαινόταν
θεόπνευστος σε όλους , Πανύμνητε Θεοτόκε.
Ερμηνεία
Το σκεύος της εκλογής ήταν ο ιερός Ιερόθεος, ο οποίος ήταν ένας από αυτούς που έπλεξαν εγκώμιο στην Παναγία κατά την Κοίμησή της. Κατά την Παράδοση όλοι οι παριστάμενοι, Απόστολοι και άλλοι, μίλησαν με τα πιο θερμά και τα πιο συγκινητικά λόγια για την Παναγία, αλλά εκείνος που διέπρεψε ήταν ο Ιερόθεος, ο διδάσκαλος του Διονυσίου του Αρεοπαγείτου, από όπου έχουμε τις πληροφορίες, ο οποίος εκτός από τον ένθεο ζήλο και ενθουσιασμό που τον κατείχε, διέθεσε και το τάλαντο του λόγου. Η περιγραφή που κάνει ο Διονύσιος Αρεοπαγείτης και την οποία μεταφέρει και ο υμνογράφος στο τροπάριο αυτό, είναι πολύ εκφραστική. Γράφει λοιπόν ότι ο Ιερόθεος, όταν εγκωμίαζε την Παναγία, βρίσκονταν σε έκσταση, ζούσε σε άλλον κόσμο, ήταν απόλυτα αφιερωμένος στον Θεό, και ακόμη ήταν συνεπαρμένος από τον Θεό τόσο ώστε και φαινόταν ότι δεν μιλούσε ο ίδιος αλλά ο Θεός μέσω αυτού. Η Θεοτόκος είναι Πανύμνητος, έχει δηλαδή υμνηθεί και θα υμνείται από όλες τις γενεές των ανθρώπων. Ένας τέτοιος ύμνος είναι και ο Κανόνας που γράφει ο υμνογράφος, για να υμνήσει και αυτός την Παναγία.
