Page 19 - Lemontzis_Theosofia

απαραίτητη η διάκριση μεταξύ Ουσίας και Ενέργειας στο Θεό .
75
Όταν λοιπόν λέμε ότι ο Θεός είναι Δημιουργός δεν αναφερόμαστε
στην άρρητη και ακατάληπτη υπερβατική Ουσία Του η οποία δεν
μπορεί να γίνει γνωστή, όντας πέρα από τις γνωστικές και νοητικές
δυνατότητες των κτιστών όντων, υλικών και νοερών, αλλά
αναφερόμαστε στις άκτιστες Ενέργειες Του . Όταν λοιπόν
76
ονομάζουμε το Θεό Δημιουργό αναφερόμαστε στη δημιουργική του
ενέργεια. Γι΄ αυτό οι Πατέρες μας δίδαξαν ότι δύο είναι οι οδοί για
να εκφραστούμε για το Θεό: η καταφατική και η αποφατική. Η
καταφατική οδός αποτελεί το ανθρώπινο εγχείρημα να υπαχθεί
τρόπον τινά το απρόσιτο του Θεού στις οριοθετήσεις των
εννοιολογικών – κατηγοριακών σχημάτων καθώς αποδίδουμε στο
77
Θεό ιδιότητες όπως ότι είναι αγαθός, δημιουργός κλπ. Αυτές οι
θεωνυμίες δεν είναι αυθαίρετες διότι από τη μια αποκαλύπτουν
την ύπαρξη της Θείας Ουσίας, χωρίς πραγματική έκθεση του

75 Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Περί θείων ονομάτων,9, PG 3, 916C.Αγίου Κυρίλλου
Αλεξανδρείας, Θησαυρός, ΙΘ΄, PG 75, 316C. Μ. Βασιλείου, Κατά Εὐνομίου, Ι, Η΄, PG
29, 528C: «Πῶς οὖν οὐ καταγέλαστον, τὸ δημιουργικὸν οὐσίαν εἶναι λέγειν; ἢ τὸ
προνοητικὸν πάλιν οὐσίαν; ἢ τὸ προγνωστικὸν πάλιν ὡσαύτως; καὶ ἅπαξ ἁπλῶς͵ πᾶσαν
ενέργειαν, οὐσίαν τίθεσθαι; Καὶ εἰ πάντα ταῦτα πρὸς ἓν σημαινόμενον τείνει, ἀνάγκη
πᾶσα ταυτὸν ἀλλήλοις δύνασθαι τὰ ὀνόματα· ὡς επὶ τῶν πολυωνύμων· ὅταν Σίμωνα
καὶ Πέτρον καὶ Κηφᾶν τὸν αὐτὸν λέγωμεν. Οὐκοῦν ὁ ἀκούσας τὸ ἀναλλοίωτον τοῦ Θεοῦ,
πρὸς τὸ ἀγέννητον ὑπαχθήσεται· καὶ ὁ ἀκούσας τὸ ἀμερὲς, πρὸς τὸ δημιουργικὸν
ἀποφέρεται». Άλλωστε ο μακαριστός καθηγητής Ιωάννης Ρωμανίδης τόνιζε ότι όλες
οι αιρέσεις ανέκυψαν εξαιτίας της αδυναμίας των αιρετικών να κάνουν αυτή τη
σημαντική διάκριση μεταξύ Ουσίας και Ενέργειας στο Θεό, είτε λόγω αμάθειας, είτε
εσκεμμένως.Βλ. Ιωάννου Ρωμανίδη Πρωτοπρεσβυτέρου, Το προπατορικόν
αμάρτημα, Αθήνα 1989, σελ.λγ΄έξ.
76 Οι Πατέρες μας υποστήριξαν την οντολογική διάκριση ανάµεσα στην Ουσία του
Θεού και των Ενεργειών Του. Αυτή η διάκριση, αποδείχθηκε ιδιαιτέρως κρίσιµη στην
εξήγηση της φαινοµενικής αντινοµίας ενός αγεφύρωτου οντολογικού χάσµατος
µεταξύ του Θεού και της Δηµιουργίας Του, και ενός προσιτού Δηµιουργού, ο οποίος
ήταν άρρηκτα συνδεδεµένος µε τη ζωή των πλασµάτων Του. Υποστηρίζοντας την
ουσιαστική ακαταληψία και την ταυτόχρονη αποκάλυψη του Θεού στην ανθρωπότητα
µέσω των Ενεργειών Του, των οποίων ο άνθρωπος είναι φορέας µέσω της πίστης
επισημαίνουν ότι ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίζει τις ιδιότητες του Θεού αλλά το
περιεχόμενο της φύσης Του παραμένει κρυμμένο για την ανθρώπινη αντίληψη. Η
Ουσία του Θεού δεν είναι μόνο άρρητος και ακατανόητος, αλλά είναι και παραμένει
αμέθεκτος και ακοινώνητος από τα κτιστά όντα, είτε υλικά είτε νοερά. Κανένα κτιστό
όν δεν μπορεί να μετάσχει στη Θεία Ουσία παρά μόνο στις άκτιστες Ενέργειες του
Θεού. Όλα τα όντα μετέχουν στην ουσιοποιό ενέργεια του Θεού και λαμβάνουν από το
Θεό το «είναι». Οι άνθρωποι μετέχουν στη ζωοποιό και σοφοποιό ενέργεια του Θεού
και κατέχουν τη ζωή και το λόγο κάτι το οποίο τους ξεχωρίζει από τα άλλα κτιστά όντα.
Τέλος, οι Άγιοι της Εκκλησίας μας μετέχουν στην θεοποιό ενέργεια του Θεού. Βλ.Ν.
Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική Θεολογία, τ.Β΄, ο.π.,σελ.181.
77 Ε. Αρτέμη, Όροι διαμόρφωσης της Γνωσιολογίας, ο.π.,σελ.178.

18