Page 13 - Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα
P. 13
www.pemptousia.gr Τεύχος 26 / Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα / 29 Οκτωβρίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
της οποίας αποτελούν: ο ορθός λόγος, τα ανθρώπινα Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι το 1939 πα-
δικαιώματα και ο λαός, ως πηγή νομιμοποίησης της ραχωρήθηκαν σταδιακά στις γυναίκες εκλογικά δικαι-
πολιτικής εξουσίας. 67 ώματα ισότιμα με εκείνα των ανδρών στις ΗΠΑ, στην
Ευρώπη και σε άλλες χώρες του κόσμου. Σημαντική
Τον 18ο αιώνα η «βιομηχανική επανάσταση», αρχικά συμβολή στην εξέλιξη αυτή είχε «ο μείζων ρόλος που
στην Αγγλία, εγκαινίασε τον αστικό φιλελευθερισμό. διαδραμάτισαν οι γυναίκες κατά τον πόλεμο». Πα-
74
Η αρχική απαίτηση των αστών για οικονομική ελευ- ράλληλα μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση «η νέα
θερία και προστασία της ιδιωτικής (μη φεουδαρχικής) σοβιετική κυβέρνηση άρχισε να θεσπίζει νέους νόμους
ιδιοκτησίας από το κράτος βαθμιαία μετατράπηκε σε παραχωρώντας στις γυναίκες ίσα πολιτικά δικαιώμα-
απαίτηση για εξουσία αντίστοιχη με την αυξανόμενη τα», με την άνοδο όμως του Στάλιν στην εξουσία πολ-
οικονομική τους δύναμη, την οποία και επέτυχαν μέσω λά από τα δικαιώματα των γυναικών καταργήθηκαν.
75
της βαθμιαίας εισαγωγής της καθολικής ψηφοφορίας Σημαντικά γεγονότα για τα ανθρώπινα δικαιώματα
και της ελεύθερης διεξαγωγής των εκλογών. Ο αστικός στην περίοδο αυτή είναι η ίδρυση της Κοινωνίας των
φιλελευθερισμός συνένωσε τις ατομικές ελευθερίες με Εθνών και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ)
τα πολιτικά δικαιώματα, την ελευθερία με τη δημο- το 1919.
κρατία. 68
Παρά τις ανατροπές που προκάλεσαν οι παγκόσμιοι
Κατά τον 19ο αιώνα παρατηρείται μια σειρά από «τρι- πόλεμοι, ο 20ος αιώνας έμελλε να είναι η εποχή κατά
κυμιώδεις κοινωνικές αναταραχές». Οι εργάτες απαι- την οποία θα έβρισκαν θεσμική ανταπόκριση στη Δύση
69
τούν οικονομική και πολιτική εξουσία, οι εθνικιστές πολλά από τα πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα τα
ανεξαρτησία, οι δουλοπάροικοι και οι δούλοι απελευ- οποία είχαν διατυπωθεί κατά τον 19ο αιώνα.
θέρωση, οι σουφραζέτες δικαιώματα για τις γυναίκες.
Η προέλαση του καπιταλισμού και η ταχεία εκβιομη- 1.6 Τα ανθρώπινα δικαιώματα ως
χάνιση έφερε το σοσιαλισμό στην εμπροσθοφυλακή για ιστορική αναγκαιότητα
τα δικαιώματα του ανθρώπου. 70
Όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Νίκος Κοτζιάς : «Τα
76
Σήμερα επικρατεί ευρέως η άποψη ότι τα ατομικά ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορούν να απορρέουν
και πολιτικά δικαιώματα συνδέονται με τη φιλελεύ- απλά από μια ορθολογική προσέγγιση των ανθρωπίνων
θερη παράδοση, ενώ τα κοινωνικά και τα οικονομικά σχέσεων, αλλά πρέπει να εκφράζουν αποκρυσταλλω-
δικαιώματα σχετίζονται συνήθως με τη σοσιαλιστική μένα την ίδια την ανθρώπινη ιστορία και τα δικαιώμα-
ιδεολογία. 71 τα που διαμορφώθηκαν κατά τη διαδρομή της.» Η ορ-
θολογική προσέγγιση των ανθρωπίνων σχέσεων μπορεί
Στο τέλος του 19ου αιώνα οι αγώνες για τα ανθρώ- να μας οδηγεί σε διαρκείς έριδες περί του «ορθού»,
πινα δικαιώματα είχαν σημειώσει εμφανή πρόοδο. στις οποίες η κάθε πλευρά θα παραμένει προσκολλη-
Η δουλεία είχε καταργηθεί σχεδόν παντού ενώ το μένη στις θέσεις της και φυσικά η αδυναμία σύγκλησης
καθολικό εκλογικό δικαίωμα των ανδρών είχε υιο- θα δημιουργεί ρήξη στις ανθρώπινες σχέσεις.
θετηθεί σε πολλές εκβιομηχανισμένες χώρες. Παρά
τις ξεκάθαρες φωνές των γυναικών για εκλογικά Η ανθρώπινη ιστορία βρίθει ακροτήτων. Πόλεμοι, σφα-
δικαιώματα οι περισσότερες συνέχισαν να τα στε- γές, λεηλασίες, γενοκτονίες, δουλεία, καταπίεση, εκμε-
ρούνται έως τον 20ο αιώνα. Η παιδική εργασία είχε τάλλευση… συνθέτουν το σκηνικό της φρίκης στο οποίο
περιοριστεί και σε πολλές χώρες είχε θεσπιστεί η πρωταγωνιστής είναι ο άνθρωπος. Όταν τα ανωτέρω
δημόσια εκπαίδευση, χωρίς όμως να υπάρχει θέ- φαινόμενα λαμβάνουν παγκόσμια έκταση, τότε μιλάμε
σπιση επαρκών μέτρων πρόνοιας για τα παιδιά. Η για γενικευμένη κρίση. Η κρίση, σχεδόν πάντα, οδη-
ομοφυλοφιλία αντιμετωπιζόταν τώρα με μεγαλύτερη γεί μια μερίδα ανθρώπων στη συνειδητοποίηση της
ανεκτικότητα, η ομοφοβία όμως εξακολουθούσε να υπέρβασης των ορίων. Οι θάνατοι και οι καταστροφές
υπερισχύει. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η χειραφέ- που ο άνθρωπος σπέρνει «υπηρετώντας» ιδεολογίες,
τηση των Εβραίων βρισκόταν σε άνοδο, το ίδιο και ο θρησκείες, συμφέροντα ή φιλοδοξίες αποδεικνύονται
αντισημιτισμός. Τέλος η αναγνώριση πολλών ευρω- δυσανάλογα μεγάλες σε σχέση με τις επιδιώξεις του.
παϊκών εθνοτήτων δεν σήμανε το ίδιο και για τους Κάθε φορά πάνω από τα ερείπια κάποιοι αναρωτιού-
λαούς των αποικιών. 72 νται γιατί συνέβη ό,τι συνέβη και πώς θα καταστεί εφι-
κτό η επόμενη κρίση να προληφθεί, είτε να καταστεί
Στις αρχές του 20ου αιώνα η σύγκρουση εθνικιστικών λιγότερο καταστροφική. Η βεβαιότητα ότι στο μέλλον
και ιμπεριαλιστικών θέσεων και τάσεων οδήγησαν στο μάς αναμένουν καταστροφικοί πόλεμοι και θανάσιμες
ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου (1914) κατά τη διάρ- εκρήξεις μισαλλοδοξίας αποτελεί ένα επιπλέον κίνη-
77
κεια του οποίου σχεδόν όλα τα έθνη βρέθηκαν σε πό- τρο αναζήτησης της υπέρβασης του ιστορικού πεπρω-
λεμο με κάποιο γειτονικό τους. Ο εθνικισμός για μια μένου.
73
ακόμα φορά συνέτριψε τις ελπίδες και τα οράματα για
πραγματικά διεθνή δικαιώματα του ανθρώπου. Οι τεράστιας κλίμακας ανθρωπιστικές κρίσεις των δύο
παγκοσμίων πολέμων και οι γενοκτονίες, που σημάδε-
Σελίδα 13
