Page 9 - argyrakos-yperpisteos

προκηρύξεις του Υψηλάντη, οι οποίες δεν είχαν ιστορικό βάθος. 33 Υπάρχει ένα
παράλληλο φαινόμενο που μας δείχνει ότι ορισμένες επαναστατικές πρακτικές
διαδίδονταν κρυφά και προφορικά συνεχώς από το ύστερο Βυζάντιο μέχρι την
Επανάσταση χωρίς να καταγράφονται σε κείμενα: Είναι το έθιμο της ευλογίας των
σημαιών (βάνδων) και των πολεμιστών πριν από τη μάχη. Αυτό δεν αναφέρεται σε
γραπτές πηγές της τουρκοκρατίας για προφανείς λόγους, ωστόσο ήταν κάτι αυτονόητο
κατά την Επανάσταση, όπου οι αγωνιστές εφαρμόζουν ακριβώς τις διατάξεις του
ος
Λέοντος ΙΣΤ΄ και τις ακόμα παλαιότερες του Μαυρικίου (6 αι.):
Στρατηγικόν Μαυρικίου, B1: «Χρη παρασκευάζειν του μεράρχας τα βάνδα
αδνουμιάζειν προ μιας ή δευτέρας ημέρας του πολέμου και ούτως επιδιδόναι τοις
34
βανδοφόροις των ταγμάτων».
Τακτικά Λέοντος: «Διάταξις ΙΓ’.α’. Περί της προ πολέμου ημέρας. Ώστε
παρασκευάζειν τους τουρμάρχας προ μιας ή δευτέρας ημέρας του πολέμου τα
βάνδα, αγιάζειν δια των ιερέων και ούτως επιδιδόναι τοις βανδοφόροις των
ταγμάτων».

Κ’.172: «Ηνίκα δε τας δυνάμεις εξάγειν μέλλεις προς πόλεμον,
δει μεν καθαράς αυτάς εξαμαρτημάτων είναι, φροντίσεις δε δια ιερέων καθαγνίσαι
35
αυτάς δι’ ευλογίας, και ούτως μετά θάρσους επί της μάχης αποκινήσαι.»
Οπλαρχηγός Αναγνώστης Γιαννόπουλος, Μάρτιος 1821: «…εκάστου χωρίου ο
καπετάνιος έκαμε την σημαίαν του. Την επιούσαν άπαντες οι κάτοικοι των ανωτέρω
χωρίων [Κλουκίνες Καλαβρύτων] μικροί τε και μεγάλοι συνήλθον εις την
εκκλησίαν και εγένετο λειτουργία. Μετά το τέλος της λειτουργίας έκαμαν
παράκλησιν εις τον Ύψιστον, και μετά το τέλος αυτής έλαβον οι ιερείς εν τω χωρίω
Περιστέρα, ο μεν Οικονόμος το ευαγγέλιον εις τας χείρας του, άλλος δε τον σταυρόν
και ο τρίτος, ήτοι ο Σπυρίδων ιερεύς, ο και Προεστόπουλος καλούμενος, εβάστα
την σημαίαν εις την δεξιάν χείρα του, και ιστάμενοι κατά σειράν έψαλλον
ενδεδυμένοι τας ιερατικάς των στολάς […] ο Σπυρίδων ιερεύς Προεστόπουλος,
36
συνάμα με τον ασπασμόν ενεχείρισε στον Πάτζο και την σημαίαν ….».

Σημαντικός σταθμός στη ροή της ελληνικής ιστορίας είναι η άμυνα και η άλωση της
Κωνσταντινούπολης χωρίς συνθηκολόγηση, κατά την οποία η παραίνεση για μάχη υπέρ
πίστεως και πατρίδος κηρύσσεται από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ο
σύγχρονος της άλωσης χρονικογράφος Γεώργιος Φραντζής (ή Σφραντζής) αναφέρει ότι
σε μια από τις τελευταίες δημηγορίες του ο αυτοκράτορας καλεί τους στρατιώτες να
πολεμήσουν για την πίστη και την πατρίδα:

33 Οι προκηρύξεις υπάρχουν στο Φωτεινός Ηλίας, Οι άθλοι της εν Βλαχία ελληνικής επαναστάσεως, 1846.
Προκηρύξεις προς Δάκες κτλ, σ. 33 κ.ε. Στις προκηρύξεις είναι διακριτές οι πατρίδες των Ελλήνων, των
Δακών (Ρουμάνων) και των Μολδαβών.
34 Arriani Tactica & Mauricii Artis militaris libri dvodecim, έκδοση σχολιασμένη Johannes Schefferus,
ος
Ουπσάλα, 1664, Λόγος 7 , κεφ. Β’, σ. 138. Αδνουμιάζω = αγιάζω.

35 Migne, 1863, τόμ. 107, σ. 844 και σ. 1060 αντίστοιχα.
36 Φωτόπουλος Αθ., "Βιογραφία του αγωνιστού Αναγνώστη Γιαννοπούλου», [1983], 1986, σ. 330, 331.
Η Περιστέρα Καλαβρύτων και τα πέριξ χωριά, γνωστά και ως Κλουκίνες, κατά τον Α. Φραντζή ύψωσαν
τη σημαία της Επανάστασης με τους προκρίτους την 24 Μαρτίου 1821. Αναφέρεται και στο Λουκίδης
Γ. Δύο ομιλίες του Παλαιών Πατρών Γερμανού…, 2018, σ. 78.

9