Page 8 - argyrakos-yperpisteos

Ούγγρων (μόνο), αλλά ότι υπήρχαν οι συνθήκες ώστε αυτό να είναι αποδεκτό από όλα
τα χριστιανικά δόγματα και εθνότητες της περιοχής.

ου
Το Ουγγρικό βασίλειο μετά τις αρχές του 16 αιώνα, αν και ουσιαστικά διαιρεμένο και
πολιτικά ασταθές, περιλάμβανε και τη σημερινή Ρουμανία πριν αυτή περάσει στον
έλεγχο των Οθωμανών. Το 1514 συνέβη η εξέγερση του György Dózsa στο χώρο της
σημερινής Ουγγαρίας. Αυτός ήταν Ούγγρος ευγενής από την Τρανσυλβανία, όπως και
πολλοί από τους χαϊντούκους του (οι «Κλέφτες» των Βορείων Βαλκανίων), οι οποίοι
ήταν κυρίως γεωργοί και μοναχοί ή ιερωμένοι. Ο σκοπός τους αρχικά ήταν η άμυνα
κατά των Τούρκων, αλλά μετά στράφηκαν κατά των καταχρήσεων των ευγενών και
γαιοκτημόνων του βασιλείου της Ουγγαρίας, με τους οποίους είχαν και εθνικο-
θρησκευτικές διαφορές. Οι Φραγκισκανοί ιερωμένοι, κηρύσσοντας ότι οι μόνοι σωστοί
Χριστιανοί ήταν οι ενάρετοι αγρότες, καλούσαν τους αγρότες-χαϊντούκους να
πολεμήσουν για την χριστιανική πίστη και για τη χώρα τους (pro religionis Christiane
29
et presertim huius regni defensione) εναντίον των ευγενών.
Το 1552, κατά την κατάληψη της Τιμισοάρα της Ρουμανίας από τους Τούρκους, ο
ηγέτης ενός σώματος Ούγγρων πριν από μια ύστατη μάχη χωρίς ελπίδα, ενθαρρύνει
τους πολεμιστές του λέγοντας ότι θα αγωνιστούν για έναν ένδοξο θάνατο υπέρ πίστεως
και πατρίδος (pro fide, pro patria). To ιστορικό αυτού του πολέμου γράφηκε από τον
30
σύγχρονο των γεγονότων Ούγγρο Franz von Forgách-Ghymes (1530 -1577).

Το 1605 συνέβη η εξέγερση των Ούγγρων Καλβινιστών χαϊντούκων της
Τρανσυλαβανίας υπό τον Ούγγρο Προτεστάντη πρίγκηπα Istvan Bocksai κατά του
Καθολικού αυτοκράτορα της Ουγγαρίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Ροδόλφου Β’ (Rudolf II). Σε επιστολή του ο Bocskai εξηγεί ότι η ανταρσία έγινε για
την υπεράσπιση της «αρχαίας ελευθερίας του έθνους και της πίστης» και ότι επιθυμούν
την πρόοδο της πατρίδας τους (patria) Τρανσυλβανίας την οποία θεωρούν «το φώς του
έθνους». Το ίδιο εξηγούν και δύο άλλοι οπλαρχηγοί των χαϊντούκων σε δική τους
επιστολή:

«Εξεγερθήκαμε λοιπόν και πήραμε τα όπλα για τη Χριστιανική θρησκεία, και για το
31
όνομα του Ιησού Χριστού, του Σωτήρα μας και για τη γλυκυτάτη μας πατρίδα».
(Insureximus igitur, et pro fide christiana, et pro nominae Iesu Christi Saluatoris
32
nostri, proque dulcissima patria nostra, arma sumsimus).

Ερχόμενοι στις γραπτές ελληνικές πηγές, δεν είναι εύκολο να βρεθεί το νήμα της
συνέχειας του συνθήματος από την Άλωση μέχρι την Ελληνική Επανάσταση. Ο
τουρκοκρατούμενος ελληνισμός δεν είχε την ελευθερία ούτε τα μέσα της γραπτής
αναπαραγωγής και κυκλοφορίας τέτοιων ιδεών. Όμως η συνέχεια τηρήθηκε μέσω δύο
άλλων διαδρομών: Η μία προφορική και συγκαλυμμένη στον τουρκοκρατούμενο χώρο,
και η άλλη γραπτή, επίσημη και πανηγυρική μέσω Ρωσίας.

Από τις γραπτές πηγές της Επανάστασης φαίνεται ότι το σύνθημα και η έννοια του
μάχεσθαι υπέρ πίστεως και πατρίδος ήταν ήδη εμπεδωμένα και διαδεδομένα , κάτι που
δεν μπορεί να οφείλεται μόνο στις κατηχήσεις της Φιλικής Εταιρείας και στις

29 Varga Β., 2010, σ. 302.
30 Forgath F., Rerum Hungaricum …, 1788, σ. 49 ● Varga B., 2010, σ. 303.
31 Varga Β., 2010, σ. 304-306. Ως έθνος αποδίδω το “nation” του αγγλικού κειμένου.
32 Ribini Joannes, Memorabilia …, 1787, σ. 330.

8